Phân tích vẻ đẹp nội dung và nghệ thuật bài thơ À ơi tay mẹ

 Đề bài: Viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) Phân tích vẻ đẹp nội dung và nghệ thuật bài thơ À ơi tay mẹ

        À ơi tay mẹ

      Bàn tay mẹ chắn mưa sa

Bàn tay mẹ chặn bão qua mùa màng.

      Vẫn bàn tay mẹ dịu dàng

À ơi này cái trăng vàng ngủ ngon

     À ơi này cái trăng tròn

À ơi này cái trăng còn nằm nôi…

    Bàn tay mẹ thức một đời

À ơi này cái Mặt Trời bé con…

    Mai sau bể cạn non còn

À ơi tay mẹ vẫn còn hát ru.

            Ru cho mềm ngọn gió thu

Ru cho tan đám sương mù lá cây

     Ru cho cái khuyết tròn đầy

Cái thương cái nhớ nặng ngày xa nhau.

    Bàn tay mang phép nhiệm mầu

Chắt chiu từ những dãi dầu đấy thôi.

     Ru cho sóng lặng bãi bồi

Mưa không chỗ dột ngoại ngồi vá khâu

     Ru cho đời nín cái đau

À ơi… mẹ chẳng một câu ru mình

Dàn ý chi tiết

I. MỞ BÀI

• Giới thiệu khái quát về bài thơ (không cần nêu tên nếu bạn không cung cấp, chỉ cần giới thiệu chung).
• Khẳng định bài thơ là lời tri ân sâu sắc đối với người mẹ – người đã hi sinh cả đời vì con.
• Dẫn dắt vào vấn đề cần phân tích: vẻ đẹp nội dung và nghệ thuật của bài thơ qua hình tượng đôi bàn tay mẹ.

Trong kho tàng thơ viết về mẹ, có những câu chữ không cần gắng gượng vẫn mang theo hơi ấm của một bàn tay từng chở che cả tuổi thơ. À ơi tay mẹ nằm trong số những bài thơ như thế – nhẹ nhàng mà thấm sâu, như một khúc hát ru được viết tiếp bằng chính nỗi nhớ và lòng biết ơn. Từ hình ảnh đôi bàn tay lam lũ, bài thơ mở ra cả một thế giới tình mẫu tử: vừa bao dung, vừa nhọc nhằn, vừa dịu dàng như trăng nôi, vừa bền bỉ như “mai sau bể cạn non còn”. Ẩn trong những câu lục bát mềm như gió ấy là lời tri ân dành cho người đã đánh đổi cả đời để con được lớn lên bình yên.

II. THÂN BÀI

1. Vẻ đẹp nội dung

• Qua hình ảnh đôi bàn tay của mẹ, bài thơ ca ngợi tình yêu thương, công ơn trời biển và đức hi sinh thầm lặng của mẹ dành cho con:
  • Mẹ che chở cho con trong mọi khó khăn, giông bão của cuộc đời.
  • Mẹ chăm bẵm, nâng niu con từng bữa ăn, giấc ngủ.
  • Mẹ dạy con biết sống yêu thương, biết nhận ra những gì là quý giá trong cuộc sống.

→ Mẹ là người quên mình, hi sinh toàn bộ tuổi xuân và sức lực vì con, vì gia đình. Đây là vẻ đẹp truyền thống cao quý của người mẹ, người phụ nữ Việt Nam.

• Hình tượng đôi bàn tay mẹ cũng gợi lên những vất vả, lam lũ của cuộc đời người phụ nữ, từ đó làm nổi bật tình yêu bao la mà mẹ dành cho con.
• Bài thơ gửi gắm thông điệp đạo lý muôn đời: lòng biết ơn và sự trân trọng đối với công lao của mẹ.

2. Vẻ đẹp nghệ thuật

• Thể thơ lục bát mang âm hưởng ngọt ngào như lời hát ru của mẹ → giúp cảm xúc trở nên nhẹ nhàng, uyển chuyển, dễ đi vào lòng người.
• Cấu tứ và nghệ thuật xây dựng hình ảnh:
  • Bài thơ được lập tứ dựa trên hình ảnh trung tâm “đôi bàn tay mẹ” – biểu tượng cho tình yêu thương, sự hi sinh và công lao của mẹ.
  • Toàn bài thơ sử dụng dày đặc các hình ảnh mang ý nghĩa ẩn dụ liên quan đến đôi bàn tay.
• Ngôn ngữ giàu hình ảnh, giàu cảm xúc; các biện pháp tu từ phong phú như điệp từ, ẩn dụ, nhân hóa, liệt kê…
• Giọng thơ trìu mến, tha thiết, phù hợp với chủ đề về tình mẫu tử.
• Hình ảnh thơ chân thực, giàu tính biểu tượng giúp bài thơ trở nên sâu lắng và dễ khơi dậy xúc động trong lòng người đọc.

3. Đánh giá

• Khẳng định khái quát: bài thơ mang vẻ đẹp nội dung sâu sắc, ca ngợi mẹ và tôn vinh giá trị truyền thống; đồng thời có nghệ thuật giàu sức gợi, hấp dẫn.
• Tác động của tác phẩm:
  • Gợi cho người đọc tình cảm biết ơn và trân trọng đối với mẹ.
  • Khơi dậy ý thức yêu thương gia đình và trân trọng những hi sinh thầm lặng của người phụ nữ.
  • Để lại dư âm ấm áp, gần gũi sau khi đọc.

III. KẾT BÀI

• Khẳng định lại giá trị của bài thơ ở cả hai phương diện: nội dung nhân văn sâu sắc và nghệ thuật tinh tế.
• Nhấn mạnh: hình ảnh đôi bàn tay mẹ trong bài thơ trở thành biểu tượng đẹp đẽ của tình mẫu tử thiêng liêng.
• Mở rộng: bài thơ nhắc nhở mỗi người luôn biết sống yêu thương, biết ơn và trân trọng những hi sinh của mẹ trong cuộc đời.

Khi đọc đến câu “À ơi… mẹ chẳng một câu ru mình”, không khỏi se lại một khoảng lặng – khoảng lặng của sự hy sinh âm thầm đến mức chính mẹ cũng quên chăm chút cho mình. Bài thơ khép lại nhưng dư âm của đôi bàn tay mẹ vẫn ở lại: bàn tay từng che mưa chắn bão, bàn tay thắp nên cả một tuổi thơ. Hình tượng ấy trở thành một biểu tượng đẹp cho tình mẫu tử Việt Nam: thầm lặng mà bền bỉ, giản dị mà thiêng liêng. Nhớ lời của Xuân Quỳnh: “Chỉ có thuyền mới biết / Biển mênh mông dường nào…” – chỉ có con mới cảm hết được biển lớn của mẹ. Bởi thế, À ơi tay mẹ không chỉ là một bài thơ để đọc, mà còn là lời nhắc dịu dàng: hãy biết nâng niu đôi bàn tay đã vì mình mà nứt nẻ cả một đời.