Phân tích làm rõ vẻ đẹp của cặp hình ảnh lá vàng trong bài thơ chồi biếc (Xuân Quỳnh)

Đề bài: Viết một đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) làm rõ vẻ đẹp của cặp hình ảnh lá vàng trong bài thơ chồi biếc (Xuân Quỳnh)

Chồi biếc

 Dưới hai hàng cây

 Tay ấm trong tay

 Cùng anh sóng bước

 Nắng đùa mái tóc

 Chồi biếc trên cây

 Lá vàng bay bay

 Như ngàn cánh bướm

 (Lá vàng rụng xuống

 Cho đất thêm mầu

Có mất đi đâu

  Nhựa lên chồi biếc)

  Này anh, em biết

  Rồi sẽ có ngày

  Dưới hàng cây đây

  Ta không còn bước

   Như người lính gác

   Đã hết phiên mình

   Như lá vàng rụng

Cho trời thêm xanh

 Và đời mai sau

 Trên đường này nhỉ

 Những đôi tri kỷ

 Sóng bước qua đây

 Lá vàng vẫn bay

 Chồi non lại biếc

(Xuân Quỳnh,  Chồi biếc)

Xuân Quỳnh là một trong số những nhà thơ tiêu biểu nhất của thế hệ các nhà thơ trẻ thời kì chống Mĩ. Thơ Xuân Quỳnh là tiếng lòng của một tâm hồn phụ nữ nhiều trắc ẩn, vừa hồn nhiên tươi tắn vừa chân thành đằm thắm và luôn da diết trong khát vọng hạnh phúc bình dị đời  thường

Dàn ý chi tiết

I. MỞ BÀI

• Giới thiệu tác giả Xuân Quỳnh – một trong những tiếng thơ tiêu biểu nhất thời kì chống Mĩ, giàu nữ tính, chân thành, hồn nhiên mà sâu sắc.
• Giới thiệu bài thơ Chồi biếc – một bài thơ phản ánh triết lí sống nhân văn, yêu đời, mang đậm bản sắc Xuân Quỳnh.
• Dẫn vào vấn đề: Trong bài thơ, cặp hình ảnh “lá vàng – chồi biếc” mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc, đặc biệt “lá vàng” hiện lên với vẻ đẹp giàu giá trị thẩm mỹ và nhân sinh.

Người ta nói: “Trong thơ Xuân Quỳnh, cái đẹp luôn cựa mình trong những điều tưởng như rất đỗi bình thường.” Đọc Chồi biếc, ta gặp lại những hình ảnh quen thuộc của vòng đời cây lá, nhưng dưới ánh nhìn của một trái tim nhiều trắc ẩn. Nổi bật trong mạch thơ là cặp hình ảnh “lá vàng – chồi biếc”, đặc biệt “lá vàng” hiện lên với vẻ đẹp không chỉ của thiên nhiên mà còn của một triết lí sống nhân văn, giàu chất suy tư. Từ những chiếc lá úa rơi, Xuân Quỳnh đã gợi ra một chiều sâu về sự sống, về sự tiếp nối, về những hi sinh lặng thầm mà bền bỉ.

II. THÂN BÀI

1. Sự xuất hiện của hình ảnh “lá vàng” trong mạch thơ

• “Lá vàng” xuất hiện ở các khổ thơ đầu và cuối:
  • “Lá vàng bay bay / Như ngàn cánh bướm”
  • “Lá vàng rụng xuống / Cho đất thêm màu”
  • “Như lá vàng rụng / Cho trời thêm xanh”
  • “Lá vàng vẫn bay / Chồi non lại biếc”

→ Đây không chỉ là một chi tiết thiên nhiên mà là hình ảnh chủ đạo, tạo nên nhạc điệu và chiều sâu triết lí cho toàn bài thơ.

2. Vẻ đẹp của hình ảnh “lá vàng” dưới góc nhìn biểu tượng

a. “Lá vàng” – biểu tượng của quy luật tự nhiên: già – rụng – tái sinh

• Lá vàng là dấu hiệu của chu trình sinh trưởng tự nhiên: từ chồi → lá xanh → lá vàng → rụng xuống.
• Hình ảnh “lá vàng bay bay như ngàn cánh bướm” gợi vẻ đẹp nhẹ nhàng, lãng mạn, không phải là sự tàn úa mà là một vẻ đẹp đang chuyển mình.
• Khi rụng xuống, “lá vàng rụng xuống / cho đất thêm màu” → lá vàng tiếp tục nuôi dưỡng sự sống mới.
  => Vẻ đẹp của lá vàng là vẻ đẹp của sự hoá thân và hiến dâng.

b. “Lá vàng” – biểu tượng cho thế hệ đi trước, cho sự hi sinh thầm lặng

• Lá vàng rụng xuống để “đất thêm màu”, “trời thêm xanh” → biểu tượng cho những con người đã sống, cống hiến và ra đi để gieo mầm cho thế hệ mai sau.
• Hình ảnh giàu tính ẩn dụ, gợi nhớ đến lớp người trong chiến tranh hoặc những người đi trước trong cuộc sống nói chung.
  → Vẻ đẹp cao cả, nhân văn, không bi lụy.

c. “Lá vàng” trong nỗi lo âu, trăn trở của nhân vật trữ tình

• Ở khổ thơ thứ ba, “lá vàng” gợi ra sự hữu hạn của đời người:
  • “Rồi sẽ có ngày… ta không còn bước”
  • Như “người lính gác đã hết phiên mình”
• Lá vàng trở thành lời nhắc về sự vô thường, khiến nhân vật trữ tình lo lắng nhưng không tuyệt vọng.
  → Vẻ đẹp của sự tự nhận thức, của cái nhìn thẳng thắn vào giới hạn đời người.

d. “Lá vàng” – biểu tượng của niềm tin và sự tiếp nối

• Ở khổ cuối, “lá vàng vẫn bay / chồi non lại biếc”
  → Lá vàng không còn là mất mát mà là khẳng định của một quy luật tiếp nối đầy hi vọng.
• Lá vàng rơi để chồi biếc mọc lên: sự sống luôn vận động, con người đi trước để thế hệ sau được bước tiếp.
  → Vẻ đẹp của sự lạc quan, niềm tin vào tương lai.

3. Nghệ thuật làm nổi bật vẻ đẹp của hình ảnh “lá vàng”

• Sử dụng cặp biểu tượng tương phản: “lá vàng – chồi biếc”.
• Hình ảnh giàu tính gợi hình, gợi cảm, mang chất mơ mộng đặc trưng thơ Xuân Quỳnh.
• Giọng thơ tâm tình, dịu dàng nhưng thấm thía triết lí sống.
• Kết cấu vòng tròn: mở đầu – kết thúc đều có lá vàng → tạo cảm giác tuần hoàn của sự sống.

III. KẾT BÀI

• Khẳng định vẻ đẹp nhiều tầng nghĩa của hình ảnh “lá vàng”: vừa thực vừa biểu tượng, vừa triết lí vừa nhân văn.
• Qua cặp hình ảnh “lá vàng – chồi biếc”, Xuân Quỳnh đã gửi gắm quan niệm sống tích cực:
  mỗi đời người là một sự tiếp nối, hi sinh để sự sống thêm xanh, thêm bền vững.
• Đây cũng là một nét đẹp trong tâm hồn giàu yêu thương, giàu khát vọng của nữ sĩ.

Hình ảnh “lá vàng” trong Chồi biếc khép lại nhưng dư âm của nó còn ngân nga như một lời nhắc dịu dàng về quy luật của đời người: có rụng rơi thì mới có xanh biếc. Nó khiến ta nhớ đến câu thơ của Tố Hữu: “Sống là cho, đâu chỉ nhận riêng mình.” “Lá vàng” của Xuân Quỳnh cũng mang tinh thần ấy—một vẻ đẹp hoá thân, dâng hiến, lặng lẽ nuôi dưỡng sự sống đang tới. Nhờ vậy, cặp hình ảnh “lá vàng – chồi biếc” không chỉ làm nên vẻ đẹp thơ ca mà còn gợi mở một lẽ sống: sống để tiếp nối, để lại màu xanh cho những bước chân mai sau.