Phân tích nghệ thuật sử dụng hình ảnh trong bài thơ Thu đến – Mai Văn Phấn

Đề bài: Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) Phân tích nghệ thuật sử dụng hình ảnh trong bài thơ Thu đến – Mai Văn Phấn

Chiếc lá kia rơi

Mặt đất sẽ trũng xuống

Vọng tiếng chuông xua mây đen

Nắng sẽ hanh hao

Heo may run ngõ nhỏ

Sách mới thơm hơi trẻ thơ

Mía ngọt trào lên ngọn

Những con sâu nhẫn nại tết vệt trứng óng ả quanh gốc cây già

Chú bê non chạm lưỡi mềm mặt cỏ

Chiếc lá ấy rơi

Biết có ai được may mắn đến gần

Thời khắc mùa thu về đích.

(Thu đến, Mai Văn Phấn, in trong Lặng yên cho nước chảy)

Dàn ý chi tiết

1. Mở bài

• Giới thiệu ngắn gọn bài thơ Thu đến của Mai Văn Phấn.
• Nêu vấn đề nghị luận: nghệ thuật sử dụng hình ảnh trong bài thơ thể hiện rất rõ vẻ đẹp của thiên nhiên và cuộc sống khi thu về.

Có những mùa trong năm không cần gió gọi, chỉ một chiếc lá rơi cũng đủ đánh thức cả trời kỉ niệm. Mùa thu trong thơ Việt từ lâu vốn là miền cảm xúc dịu dàng, nhưng dưới ngòi bút Mai Văn Phấn, thu hiện lên bằng những hình ảnh vừa quen vừa như được soi chiếu dưới một lăng kính mới. Từ “chiếc lá rơi” đến “heo may run ngõ nhỏ”, từ hơi thơm sách vở đến đường mía trào ngọt, tất cả được xây dựng bằng nghệ thuật hình ảnh tinh tế, giàu sức gợi, cho thấy một cái nhìn hết sức mẫn cảm trước nhịp chuyển mình của thiên nhiên. Bài thơ Thu đến vì thế không chỉ phác họa sắc thu, mà còn mở ra cả một trường liên tưởng lặng lẽ, nơi người đọc chạm đến những rung động rất riêng của lòng mình.

2. Thân bài

a. Hình ảnh tập trung khắc họa bức tranh thiên nhiên và cuộc sống lúc thu sang

• Toàn bộ bài thơ được xây dựng bằng những hình ảnh đặc trưng của mùa thu.
• Những hình ảnh này xuất hiện liên tục, liên kết chặt chẽ, tạo nên cảm giác mùa thu đang hiện diện rõ rệt trong từng câu chữ.

b. Hệ thống hình ảnh thiên nhiên đậm chất thu

• Lá rơi, nắng hanh hao, heo may, mía ngọt trào lên ngọn, sâu nhẫn nại đẻ trứng…
  → Đây đều là những chi tiết quen thuộc, tiêu biểu cho vẻ đẹp nhẹ nhàng, tinh khôi của thu.
  → Các hình ảnh được chọn lọc đơn giản, gần gũi nhưng gợi tả đúng không khí của mùa thu.

c. Hình ảnh đời sống khi mùa thu đến

• “Sách mới thơm hơi trẻ thơ” – hình ảnh tiêu biểu cho mùa tựu trường.
  → Gợi không khí háo hức, trong trẻo của trẻ nhỏ trong thời khắc thu về.
  → Bức tranh mùa thu vì vậy không chỉ có thiên nhiên mà còn có hơi thở đời sống con người.

d. Hình ảnh thể hiện sự quan sát tinh tế và chiều sâu suy ngẫm

• Những hình ảnh trong bài cho thấy tác giả quan sát rất tỉ mỉ, phát hiện vẻ đẹp từ những điều nhỏ bé của thiên nhiên và đời sống.
• Từ chiếc lá rơi, tác giả mở ra chiều sâu suy ngẫm: nghĩ đến sự ngắn ngủi, mong manh của đời người, sự trôi chảy của thời gian.
  → Hình ảnh không chỉ tả thực mà còn gợi suy nghĩ, chiêm nghiệm.

3. Kết bài

• Khẳng định nghệ thuật sử dụng hình ảnh trong bài thơ: gần gũi, giàu gợi tả, giàu suy ngẫm.
• Nhờ những hình ảnh này, bài thơ vừa có bức tranh thu rõ nét, vừa có chiều sâu cảm xúc và chiêm nghiệm.

Khi câu thơ khép lại, mùa thu như vừa hoàn tất “đường chạy” của mình trong hình ảnh chiếc lá rơi sau cùng. Những hình ảnh mà Mai Văn Phấn lựa chọn—từ những chuyển động rất nhỏ của thiên nhiên đến hơi thở của đời sống—đã làm nên một bức tranh thu nhẹ mà sâu, tĩnh mà đầy sức sống. Đó không chỉ là thu ngoài trời, mà còn là thu trong mỗi người: chậm lại, mỏng mảnh, và khiến ta bất giác nghĩ về những khoảnh khắc trôi qua đời mình. Như một nhà thơ từng viết, “mỗi chiếc lá rơi đều mang theo một tiếng thì thầm”, Thu đến để lại cho người đọc đúng cái tiếng thì thầm ấy—mảnh mai mà ám ảnh, đẹp theo cách rất riêng của thi ca Mai Văn Phấn.