Phân tích nhân vật Dương Trạm trong đoạn trích Phạm Tử Hư lên chơi Thiên Tào

Đề bài: Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nêu cảm nhận của anh/ chị về nhân vật Dương Trạm trong đoạn trích Phạm Tử Hư lên chơi Thiên Tào

“Phạm Tử Hư quê ở Cẩm Giàng, là một người tuấn sảng hào mại không ưa kiềm thúc. Theo học nhà xử sĩ Dương Trạm, Trạm thường răn Tử Hư về cái tính hay kiêu căng. Từ đấy chàng cố sức sửa đổi, trở nên người có đức tính tốt. Khi Dương Trạm chết, các học trò đều tản đi cả, duy Tử Hư làm lều ở mả để chầu chực, sau ba năm rồi mới trở về. Năm 40 tuổi, Tử Hư đi thi vẫn chưa đỗ; đời Trần, sang du học ở kinh, ngụ ở trong một nhà dân bên bờ hồ Tây.

Một buổi sáng, ở nhà trọ đi ra, trong áng sương mù thấy có một đám những tán vàng kiệu ngọc bay lên trên không; kế lại có một cỗ xe nạm hạt châu, kẻ theo hầu cũng rất chững chạc. Tử Hư khẽ dòm trộm xem thì người ngồi trong xe, chính thầy học mình là Dương Trạm. Chàng toan đến gần sụp lạy nhưng Trạm xua tay nói:

– Giữa đường không phải chỗ nói chuyện, tối mai nên đến đền Trấn Vũ cửa Bắc, thầy trò ta sẽ hàn huyên. Tử Hư bèn sắm rượu và thức nhắm, đúng hẹn mà đến. Thầy trò gặp nhau vui vẻ lắm, chàng nhân hỏi rằng:

– Thầy mới từ trần chưa bao lâu, thoắt đã trở nên hiển hách khác hẳn ngày trước, xin thầy cho biết rõ duyên do để con được vui mừng. Dương Trạm nói:

– Ta thuở sống không có một điều thiện nào đáng khen, chỉ có hay giữ điều tín thực đối với thầy bạn, quý trọng những tờ giấy có chữ, hễ thấy rơi vãi liền nhặt mà đốt đi. Đức Đế quân đây ngài khen là có bụng tốt tâu xin cho làm chức trực lại ở cửa Tử đồng. Hôm qua ta hầu lính giá ngài lên chầu Thiên cung, tình cờ lại gặp nhà ngươi, đó cũng là vì thầy trò mình có cái mối duyên…”

(Trích Phạm Tử Hư lên chơi Thiên Tào, Truyền kì mạn lục, Nguyễn Dữ, NXB Trẻ, 2016, Tr.142)

Dàn ý chi tiết

I. Mở bài

• Giới thiệu tác phẩm: Phạm Tử Hư lên chơi Thiên Tào – trích Truyền kì mạn lục của Nguyễn Dữ.
• Nhân vật Dương Trạm xuất hiện trong khung truyện kì ảo, gắn với đạo lý Nho giáo.
• Hình tượng người thầy không nổi danh công trạng, nhưng sáng ở đạo đức, sự tín thực và lòng nhân ái.
• Cuộc gặp giữa Dương Trạm và Tử Hư nơi cõi âm cho thấy phẩm chất vượt thời gian.
• Nhân vật không được ca ngợi bằng chiến công, mà bằng những việc thiện nhỏ, bền bỉ tạo nên nhân cách.

Trong Phạm Tử Hư lên chơi Thiên Tào, Nguyễn Dữ đã đem đến một thế giới vừa thực vừa ảo, nơi đạo đức và lẽ học được đặt lên trên mọi vinh hoa chốn nhân gian. Giữa lớp nhân vật bước ra từ truyền kì, Dương Trạm vẫn lặng lẽ mà sáng: không nổi danh, không công trạng lớn, chỉ có một thứ đáng để đời – sự ngay thẳng và lòng tín thực. Chính phẩm chất ấy khiến ông, sau khi khuất núi, vẫn được triều thiên trọng vọng. Câu nói của ông khi gặp lại học trò “chỉ có hay giữ điều tín thực đối với thầy bạn” đã làm sáng tỏ chân dung một bậc thầy biết sống ngay cả trong những việc nhỏ nhất.

II. Thân bài

1. Phẩm chất và tính cách của Dương Trạm

• Là người thầy nghiêm khắc nhưng đầy tình thương, luôn răn dạy học trò về đạo đức và lối sống.
• Tính cách kiên định, trung thực và có lòng nhân ái.
• Sống tiết liêm, không phô trương, trọng chữ tín và đạo thầy trò.

2. Tác động của Dương Trạm đối với Phạm Tử Hư

• Dương Trạm đã giúp Phạm Tử Hư sửa đổi tính kiêu căng, trở thành người có đức tính tốt.
• Tình thầy trò sâu sắc, thể hiện qua việc Phạm Tử Hư ở lại bên mộ thầy suốt ba năm sau khi thầy mất.
• Tình thầy trò không chỉ tồn tại khi còn sống mà còn kéo dài sang cõi linh.

3. Chi tiết kỳ ảo và ý nghĩa

• Cuộc gặp gỡ kỳ ảo giữa Phạm Tử Hư và Dương Trạm sau khi thầy mất, thể hiện sự bất tử hóa nhân vật Dương Trạm.
• Ý nghĩa của chi tiết kỳ ảo trong việc ca ngợi phẩm chất tốt đẹp của Dương Trạm và tình nghĩa thầy trò cao quý.
• Kì ảo hóa để tôn vinh đạo đức làm gốc, không cần hiển danh vẫn được trời minh tri.

III. Kết bài

• Dương Trạm trở thành biểu tượng của người thầy sống đúng đạo, giữ trọn tín nghĩa.
• Nhân vật được “bất tử hóa” nhờ phẩm hạnh chứ không phải địa vị hay danh vọng.
• Cuộc gặp gỡ kì ảo càng nhấn mạnh giá trị đạo học: tu thân trước khi cầu danh.
• Nguyễn Dữ gửi gắm tư tưởng: đạo đức chân chính không cần phô trương, chỉ cần bền vững trong từng việc nhỏ.
• Hình tượng Dương Trạm gợi nhắc thế hệ học trò: biết ơn thầy, trọng chữ nghĩa, sống không phản lại “tâm trong”