Phân tích truyện ngắn Buổi sáng của tác giả Nguyễn Nhật Ánh

Đề bài: Viết bài văn Phân tích truyện ngắn Buổi sáng của tác giả Nguyễn Nhật Ánh

                                                Buổi sáng

(Lược một đoạn: Tuấn đang ăn khoai và xem đàn ong làm tổ thì Tí Hoa qua chơi. Thấy Tí Hoa thèm mẩu khoai, Tuấn liền ăn vội. Nhưng sau đó biết bạn đói, Tuấn đã rất ân hận nên quyết đinh lấy tiền mẹ cho mua tập để mua bánh mì thịt cho bạn).

Tí Hoa trố mắt:

– Tiền mua tập sao anh lại đem ra mua bánh mì? Thế anh lấy tập ở đâu mà đi học?

Câu hỏi của Tí Hoa khiến Tuấn đâm lúng túng. Chẳng lẽ nó nói thật sở dĩ nó lấy tiền mua tập đi mua bánh mì là do không nỡ nhìn Tí Hoa nhăn nhó vì đói?

Hơn nữa nó cũng không thể khai ra vừa nghe nhắc tới bánh mì thịt, bụng nó cũng đột nhiên đâm cồn cào dữ dội! Ngắc ngứ một hồi, Tuấn gãi gãi đầu, giọng khỏa lấp:

– Ối giời! Không có tập mới thì kiến những trang thừa trong đống tập cũ đóng lại chứ lo gì! Nhà tao tập cũ cả khối!

Nghe vậy, Tí Hoa mới yên tâm đưa khúc bánh mì lên miệng.

Nhịn đói từ sáng đến giờ, Tí Hoa ăn ngấu ăn nghiến. Nhoáng một cái, trong khi Tuấn mới cắn được một, hai miếng, khúc bánh mì trên tay Tí Hoa đã biến mất như có phép lạ. Vậy mà dường như nó vẫn còn thấy đói. Nó nhìn khúc bánh mì trên tay Tuấn, cắn môi hỏi:

– Sao anh ăn chậm rì vậy?

Đọc thấy vẻ thòm thèm trong mắt bạn, Tuấn chìa khúc bánh mì ra:

– Tao chả thấy ngon lành gì cả! Mày ăn giùm tao đi!

Tí Hoa mừng lắm. Nhưng nó vẫn không đưa tay ra, mà tròn mắt:

– Sao khi nãy anh bảo anh thích bánh mì thịt?

– Tao nói lộn! – Tuấn ngó lên trời – Tao thích bánh mì cá cơ! Còn bánh mì thịt là tao… ghét nhất trên đời!

– Ngộ quá hén! Cái gì anh ghét thì em thích! – Tí Hoa hồn nhiên nhận xét, và nó hớn hở thò tay cầm lấy khúc bánh mì Tuấn đưa – Vậy mà em tưởng anh cũng thích giống như em chứ!

Tuấn không nói gì. Nó kín đáo nuốt nước bọt đánh ực và cố không nghĩ gì đến chuyện “bánh mì thịt bánh mì cá” bằng cách đưa mắt nhìn về phía cây ổi xem bọn ong đã làm tổ đến đâu.

Nhưng cảnh ong làm tổ không hiểu sao bây giờ chẳng còn hấp dẫn Tuấn nữa. Nó cứ bị “ám ảnh” mãi về chuyện… bánh mì. Cuối cùng, không nhịn được, nó liền quay mặt sang phía Tí Hoa.

Lúc này khúc bánh mì trên tay Tí Hoa chỉ còn một mẩu bé tẹo. Thấy Tuấn nhìn chằm chằm mẩu bánh trên tay mình, Tí Hoa liền chìa ra:

– Anh ăn thử một miếng xem! Bánh mì thịt ngon thí mồ mà anh chê!

– Ừ, để tao ăn thử xem nào!

Vừa nói Tuấn vừa hí hửng cầm lấy mẩu bánh thừa bỏ tọt vào miệng. Nó nhai chóp chép, nuốt ực một cái, rồi gật gù:

– Ừ, ngon ghê!

Nói xong, Tuấn cười toe. Tí Hoa cũng cười, và nói, giọng đắc thắng:

– Thấy chưa! Em đã bảo bánh mì thịt ngon tuyệt mà anh không tin!

(Út Quyên và tôi, Nguyễn Nhật Ánh NXB Trẻ,2022,tr92-97)

Chú thích:

Nguyễn Nhật Ánh sinh ngày 7 tháng 5 năm 1955 tại tỉnh Quảng Ninh. Ông được coi là một trong những nhà văn thành công nhất viết sách cho tuổi thơ, tuổi mới lớn với hơn 100 tác phẩm các thể loại. Tên tuổi của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh gắn liền với các tác phẩm làm say lòng độc giả bao thế hệ như: Mắt biếc, Còn chút gì để nhớ, Hạ đỏ, Cô gái đến từ hôm qua, Chú bé rắc rối…

Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh cuốn hút độc giả bởi lối kể chuyện hóm hỉnh, giọng văn giản dị và trong trẻo. Đã đến với tác phẩm của ông, nhìn chung độc giả sẽ bị thu hút từ trang đầu tiên cho đến trang cuối cùng của cuốn sách

Dàn ý chi tiết

* Giới thiệu vấn đề nghị luận, tác phẩm, cảm nhận chung

Nhà văn Nga Maxim Gorky từng nói: “Tuổi thơ giống như một buổi sáng trong lành của đời người.” Quả thật, trong kí ức mỗi con người, tuổi thơ luôn hiện về qua những điều rất nhỏ: một ánh nắng sớm, một bữa ăn đạm bạc, một người bạn bên cạnh. Văn chương Nguyễn Nhật Ánh cũng bắt đầu từ những điều giản dị như thế. Ông không viết về những biến cố lớn lao mà lặng lẽ ghi lại những khoảnh khắc rất đỗi đời thường của tuổi thơ, để từ đó làm hiện lên vẻ đẹp trong trẻo của tâm hồn con người. Truyện ngắn Buổi sáng, trích trong tập Út Quyên và tôi, là một câu chuyện như vậy. Chỉ xoay quanh một buổi sáng và một nửa ổ bánh mì, tác phẩm đã gợi lên một tình bạn chân thành, ấm áp, khiến người đọc chợt nhận ra rằng: đôi khi, hạnh phúc và lòng nhân ái bắt đầu từ những sẻ chia thầm lặng nhất.

* Phân tích

Khái quát chung:

– Tác giả- Tác phẩm: Xuất xứ: Truyện ngắn “Buổi sáng” được in trong tập “Út Quyên và tôi”, do NXB trẻ phát hành lần đầu năm 1995

Tóm tắt nội dung chính: Cốt truyện xoay quanh hai nhân vật Tuấn và Tí Hoa trong một buổi sáng gặp gỡ. Tí Hoa sang nhà Tuấn chơi….

Chủ đề: Truyện kể về sự chia sẻ ấm áp trong tình bạn giữa các bạn nhỏ: Tuấn và Tí Hoa qua một nửa bánh mì vào một buổi sáng trong lành

Phân tích nét đặc sắc nghệ thuật của truyện

Đặc sắc về nhan đề và tình huống truyện: nhà văn Nguyễn Nhật Ánh chọn nhan đề là một từ chỉ thời gian ngắn ngủi “Buổi sáng”, vừa gợi trong ta sự tò mò không biết chuyện gì đã xảy ra trong buổi sáng đó, vừa gợi lên trong mỗi chúng ta cảm giác về sự thuần hậu, trong trẻo, đánh thức trong ta những tia sáng của ngày mới, của tương lai…

Đặc sắc về nhân vật và nghệ thuật xây dựng nhân vật:

* Nhân vật Tuấn:

– Hồn nhiên, vô tư, tính cách còn rất trẻ con (bằng chứng)

– Là cậu bé nhạy cảm, dễ dàng cảm nhận được những biểu cảm từ phía cô bạn nhỏ

– Là cậu bé nhân hậu, sẵn sàng hi sinh những nhu cầu cá nhân để giúp đỡ bạn khi bạn khó khăn

* Nhân vật Tí Hoa:

– Một cô bé con nhà nghèo nhưng lại rất hiểu chuyện

– Một cô bé rất đỗi hồnn hiên vô tư

– Một cô bé có tâm hồn trong trẻo, nhân hậu

* Nghệ thuật xây dựng nhân vật: Tài năng của tác giả là kết hợp điểm nhìn từ bên ngoài và điểm nhìn từ bên trong, ông miêu tả các nhân vật qua sự quan sát của tình bạn. Chính vì vậy, mỗi nhân vật hiện lên trong sự yêu thương và được thể hiện một cách hết sức tự nhiên, hồn nhiên và chân thật. Bên cạnh đó tính cách nhân vật được tác giả khắc hoạ trực tiếp qua những đối thoại, điều này phù hợp với tâm lí các bạn nhỏ

Một số đặc sắc về nghệ thuật khác trong truyện: ngôi kể, điểm nhìn, ngôn ngữ…

Đánh giá: Khái quát thành công của truyện ngắn “Buổi sáng”, liên hệ mở rộng

Có người từng nói: “Sự tử tế không ồn ào, nó chỉ lặng lẽ tồn tại và chạm đến trái tim.” Buổi sáng của Nguyễn Nhật Ánh chính là một minh chứng như thế. Không có những lời ca ngợi lớn lao, không có những hành động phi thường, truyện chỉ ghi lại cách một cậu bé nhường cho bạn mình nửa ổ bánh mì trong cơn đói. Nhưng chính từ khoảnh khắc nhỏ bé ấy, vẻ đẹp của tình bạn, của lòng nhân hậu đã tỏa sáng một cách tự nhiên và bền lâu. Khép lại câu chuyện, dư vị còn đọng lại không phải là hương vị bánh mì thịt, mà là cảm giác ấm áp về tình người. Đó cũng là điều làm nên sức hấp dẫn đặc biệt trong văn chương Nguyễn Nhật Ánh: viết về tuổi thơ để người lớn soi lại mình, và để mỗi chúng ta biết trân trọng hơn những buổi sáng bình dị của đời sống.