Phân tích nét đặc sắc về cái tôi trữ tình trong văn bản Tờ hoa

Đề bài:

      Anh/chị hãy viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) Phân tích nét đặc sắc về cái tôi trữ tình trong văn bản Tờ hoa

TỜ HOA

  […] Tại một công trường làm đường Tây Bắc, 1966.

             (1)  Tôi nhìn ra cái tàu lăn nghiến đá mặt đường mới, nhìn ra những kíp thợ ⁽¹⁾ xây dựng mở đường, nhìn ra một tổ ong của anh chị em làm đường vừa mang được ong chúa ⁽²⁾ về. Cửa sổ buồng tôi viết, lúc nào cũng nhộn nhịp cánh tay người và những cánh ong quen dần với tổ mới. Ong bay trên trang sổ tay tôi. Ong tua tròn trên trang giấy chữ nhật trắng, như là tàu bay ⁽³⁾ đảo nhiều vòng chờ lệnh hạ cánh xuống. Buồng ⁽⁴⁾ bên có người bị ong đốt. Bởi vì người đó hoảng hốt vừa giết ong một cách không cần thiết, và ngửi thấy mùi máu, bọn ong cùng tổ liền xông tới đốt. Rồi ong cũng lăn ra chết, tinh hồn xuất theo luôn với nọc đốt. Con ong bé cũng như con voi to, vốn tính lành nhưng khiêu khích chúng thì chúng đánh lại ngay, dẫu rằng có phải lấy bổn mạng ⁽⁵⁾ ra mà trả lời. Anh cán bộ địa chất liền cho tôi mượn một số tạp chí khoa học có mấy trang về nuôi ong. Giờ tôi mới biết rằng đó là một thế giới đầy sinh thú ⁽⁶⁾. Đời sống con ong để lại cho người đọc nó một bài học về kiên nhẫn, về cần lao ⁽⁷⁾, về tích lũy, chế tạo và sáng tạo. Người ta đã đánh dấu con ong, theo dõi nó, và thấy rằng cái giọt mật làm ra đó, là kết quả của 2.700.000 chuyến (bay) đi, đi từ tổ nó đến khắp các nơi có hoa quanh vùng. Và trong một nửa lít mật ong đóng chai, phân chất ra được 5 vạn thứ hoa. Tính ra thành bước chân người thì tổng cộng đường bay của con ong đó là 8.000.000 cây số.

(2) Giữa rừng Tây Bắc đầy hoa, đầy bướm, đầy ong, cái tôi thấy say say trong chính mình là dầu không được một chuyến đi bằng một đời ong, mình cũng là một con sinh vật đang nung một thứ mật gì. Sự tích lũy ở mình cũng ngày ngày có giọt ra mà phần nào đem thơm thảo vào sự sống. Đối hoa xuân ⁽⁸⁾ lắng ong mật ⁽⁹⁾ mà thêm ngẫm tới đàn bướm tốt mã ⁽¹⁰⁾ chấp chới bay, lộng lẫy những sắc phấn của sáo ngữ⁽¹¹⁾ ồn ào. Bướm phù phiếm cũng bay vào hoa, nhưng cặp cánh hào nhoáng cũng chẳng để lại gì. Từ ngày có lịch sử tiến hóa của loài người, chưa ai dám nói đến mật bướm. […]

(Trích Tờ hoa – Tuyển tập Nguyễn Tuân (tập 2), NXB Văn học, 1998, trang 5-7)

Dàn ý chi tiết

– Giới thiệu vấn đề nghị luận.
Giới thiệu văn bản Tờ hoa của Nguyễn Tuân, hoàn cảnh sáng tác trong những năm kháng chiến chống Mĩ; nêu vấn đề nghị luận: nét đặc sắc của cái tôi trữ tình trong tác phẩm.

Sau Cách mạng, cái tôi nghệ sĩ của Nguyễn Tuân không còn khép kín trong cảm giác “xê dịch” đơn độc mà mở ra, hòa nhịp cùng đời sống lớn lao của đất nước. Tờ hoa, viết tại công trường làm đường Tây Bắc năm 1966, là một văn bản tiêu biểu cho sự chuyển động ấy. Trong trang viết về ong, hoa và con người lao động, cái tôi trữ tình của Nguyễn Tuân hiện lên vừa say mê quan sát, vừa trĩu nặng suy tư. Đó là cái tôi tài hoa, giàu rung động, nhìn sự sống bằng con mắt thẩm mĩ và trí tuệ, từ đó gửi gắm những chiêm nghiệm sâu sắc về lao động, cống hiến và giá trị tồn tại của con người.

– Cái tôi trữ tình gắn bó sâu sắc với hiện thực lao động và con người Tây Bắc.
– Cái tôi hiện lên qua cái nhìn quan sát trực tiếp, say mê trước công trường làm đường, những kíp thợ, những con người lao động cần mẫn.
– Thể hiện sự hòa nhập của người nghệ sĩ với đời sống tập thể, với nhịp sống của đất nước trong kháng chiến.

– Cái tôi trữ tình giàu cảm xúc, rung động tinh tế trước thiên nhiên và sự sống.
– Say mê trước thế giới loài ong giữa rừng Tây Bắc đầy hoa, đầy bướm.
– Quan sát tỉ mỉ, liên tưởng độc đáo, biến sự vật đời thường thành đối tượng thẩm mĩ.
– Thể hiện tình yêu sâu sắc với thiên nhiên và sự sống bình dị.

– Cái tôi trữ tình mang chiều sâu suy tư, triết lí về lao động và giá trị sống.
– Từ đời sống con ong, cái tôi suy ngẫm về kiên nhẫn, cần lao, tích lũy và sáng tạo.
– So sánh ong và bướm để khẳng định lối sống bền bỉ, có ích, phản đối sự phù phiếm, hào nhoáng vô nghĩa.
– Cái tôi ý thức về giá trị cống hiến thầm lặng của con người trong cuộc đời.

– Nghệ thuật thể hiện cái tôi trữ tình.
– Lối viết tùy bút giàu cảm xúc, kết hợp tự sự, miêu tả, suy tưởng.
– Ngôn ngữ giàu hình ảnh, liên tưởng phong phú, giàu chất trí tuệ và trữ tình.
– Giọng văn say mê, tài hoa, đậm phong cách Nguyễn Tuân sau Cách mạng.

– Đánh giá chung.
– Cái tôi trữ tình trong Tờ hoa vừa tài hoa, uyên bác, vừa gắn bó với đời sống và lý tưởng chung của dân tộc.
– Thể hiện sự chuyển biến của phong cách Nguyễn Tuân: cái tôi cá nhân hòa vào cái ta cộng đồng, mang giá trị nhân văn sâu sắc.