Phân tích tám câu thơ cuối của văn bản Dấu quê

Đề bài: Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) Phân tích tám câu thơ cuối của văn bản Dấu quê

DẤU QUÊ

Tự nhiên lại gọi tên làng

Như là đứa trẻ lạc đường gọi cha

Giật mình như vạc ăn xa

Qua đêm mới kịp nhận ra chân trời !

Bàn chân nhẵn Bắc, Nam rồi

Thương về cái cổng cóc ngồi dầm mưa,

Miếng cà nhai tự ngày xưa

Bây giờ nghe lại vẫn chưa hết giòn !

Nghe bao lời phấn lời son

Rưng rưng lại ước mẹ còn… võng đưa…

Lời quê lắm nắng, nhiều mưa

Nắng mưa sao ngọt, cày bừa sao thơm !

Nhiều khi đói chả thèm cơm

Thèm lời chân thật được đơm cho đầy.

Đem mình làm cuộc trưng bày

Nhìn mình chỉ thấy mình đầy dấu quê.

Hồn như hạt cải, hạt kê

Gieo đi trăm ngả lại về làng xanh.

Câu thơ lạc chốn đô thành

Xin về ngọt với đất lành làng ơi !

(“Dấu quê”, Nguyễn Minh Khiêm, trích “Những mảnh ghép huyền thoại” -NXB Văn học, 2024, tr 339-)

Dàn ý chi tiết

Mở đoạn

• Giới thiệu tác giả Nguyễn Minh Khiêm và bài thơ Dấu quê.
• Dẫn vào tám câu thơ cuối – đoạn kết tinh nỗi nhớ quê hương sâu nặng, nơi tâm hồn người con xa xứ tìm về cội nguồn.
• Khái quát cảm hứng chủ đạo: càng đi xa, dấu quê càng in đậm trong tâm hồn.

Trong hành trình của mỗi con người, quê hương không chỉ là nơi để nhớ mà còn là nơi để trở về trong tâm tưởng. Dấu quê của Nguyễn Minh Khiêm là bài thơ được viết bằng những rung động sâu lắng ấy. Ở tám câu thơ cuối, nỗi nhớ quê không còn dừng lại ở kỷ niệm mà đã trở thành một phần bản thể, thấm vào suy nghĩ, cảm xúc và cả tâm hồn người con xa xứ. Qua những hình ảnh giản dị, giọng thơ trầm lắng mà tha thiết, đoạn thơ đã khắc họa rõ nét quy luật muôn đời: càng đi xa, con người càng nhận ra quê hương là điểm tựa bền vững nhất của đời mình.

Thân đoạn

1. Nỗi nhớ quê trở thành nhu cầu tinh thần sâu sắc

• Hình ảnh “nhiều khi đói chả thèm cơm / thèm lời chân thật được đơm cho đầy”:
  • Cái đói không còn là đói vật chất mà là đói yêu thương, đói sự chân thật, mộc mạc của quê nhà.
  • “Lời chân thật” gợi những lời ăn tiếng nói quê mùa nhưng ân tình, nuôi dưỡng tâm hồn.

2. Con người hiện đại tự soi mình trong hành trình xa quê

• “Đem mình làm cuộc trưng bày / nhìn mình chỉ thấy mình đầy dấu quê”:
  • Hình ảnh ẩn dụ giàu sức gợi: cuộc đời như một cuộc phô bày, tự nhìn lại bản thân.
  • Dù trải nghiệm nhiều không gian sống, con người vẫn mang theo nguyên vẹn dấu ấn làng quê.

3. Quy luật trở về của tâm hồn

• “Hồn như hạt cải, hạt kê / gieo đi trăm ngả lại về làng xanh”:
  • So sánh giản dị mà sâu sắc: con người có thể đi muôn nơi, nhưng tâm hồn luôn hướng về nơi chôn nhau cắt rốn.
  • “Làng xanh” là biểu tượng của sự sống, bình yên, cội nguồn.

4. Khát vọng trở về

• Hai câu kết: “Câu thơ lạc chốn đô thành / xin về ngọt với đất lành làng ơi!”:
  • Nhân hóa “câu thơ” như chính tâm hồn tác giả đang lạc lõng giữa đô thành.
  • Lời gọi quê tha thiết, chân thành, khép lại bài thơ bằng khát vọng trở về với đất lành, quê mẹ.

5. Nghệ thuật

• Thể thơ lục bát mềm mại, giàu nhạc điệu.
• Ngôn ngữ mộc mạc, hình ảnh gần gũi, so sánh và nhân hóa tự nhiên.
• Giọng điệu trầm lắng, thiết tha, giàu chất suy tưởng.

Kết đoạn

• Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của tám câu thơ cuối.
• Nêu ý nghĩa: lời nhắc nhở về cội nguồn, về những giá trị quê hương bền bỉ trong mỗi con người.

Tám câu thơ cuối của Dấu quê khép lại bài thơ bằng một dư âm sâu lắng và ám ảnh. Quê hương hiện lên không ồn ào, không phô trương, mà âm thầm in dấu trong từng suy nghĩ, từng nhịp thở của con người. Dù “gieo đi trăm ngả”, tâm hồn vẫn tìm đường trở về “làng xanh” – nơi chứa đựng những giá trị nguyên sơ và bền bỉ nhất. Với thể thơ lục bát giàu nhạc tính, hình ảnh mộc mạc mà gợi nhiều suy tư, Nguyễn Minh Khiêm đã gửi đến người đọc một lời nhắn nhủ giản dị: giữa dòng đời nhiều biến động, quê hương luôn là miền đất lành để con người neo giữ tâm hồn và tìm lại chính mình.