Phân tích làm rõ đặc sắc những nghệ thuật của văn bản truyện Lời than vãn của bà Trưng Trắc

Đề bài:

Hãy viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) làm rõ đặc sắc những nghệ thuật của văn bản truyện Lời than vãn của bà Trưng Trắc

        ...Đó chính là lúc Thiên tử[1] nằm mơ…Tất cả cứ từ từ quay tròn, và tan dần, tan dần. Rồi một bóng ma trùm khăn, trăng trắng hiện lên. Nhà vua kinh hoàng run lên lập cập, vì không phải vua chúa nào cũng đều can đảm như Hămlét[2], và thông minh như thế thì lại càng không. Ngài muốn kéo chiếu che mặt mà không được.

     Đường bệ và giận dữ, bóng ma nói với vị chủ hoàng cung[3] thế này:

 – Mi có nhận ra ta không, đứa con khốn khổ kia ơi! Ta là một trong những người khai sáng nước Nam tươi đẹp này đây. Ta là Trưng Trắc, năm 39[4] đã cùng em gái ta là Trưng Nhị và đồng bào đánh đuổi bọn xâm lăng, trả thù chồng, giải thoát quê hương. Đừng có run lên như thế, con ơi! Mà phải lắng nghe lấy lời mẹ bảo! Chẳng hay mi có biết rằng, theo tập tục nghìn năm của nước Nam ta xưa cũ thì Hoàng đế là chịu mệnh trời để trị dân, vì thế mà được coi là con của trời, cha mẹ của dân?

     …Có thấy không, con! Chẳng thể bao giờ trong niên giám nước mi lại có một vua Nam nào chịu làm tôi tớ đến như mi, lại có một cuộc ngự giá tuần du nào thảm hại đến mức này. Trước đây, mi đã từng phạm tội báng bổ là bệ lên bàn thờ linh thiêng của ông vải hình ảnh ghê tởm của thằng da trắng ngái ngủ và bụng phệ nọ, nó sặc lên mùi tỏi, ớn mùi thây ma…

     “Giờ thì mi lại sắp làm tệ hại hơn nữa. Mi sắp ca ngợi công đức của những đứa bóc lột và hiếp đáp dân mi. Mi sắp phô trương sự thịnh vượng của đất nước mi, cái thịnh vượng được sắp đặt đâu ra đấy trong trí tưởng tượng quá giàu của bọn bóc lột. Mi sắp tâng bốc công ơn vô ngần và tưởng tượng của nền văn minh đã thâm nhập sơn hà xã tắc của mi bằng mũi nhọn của lưỡi lê và bằng họng súng ca-nông.

     “Gà sắp gáy sáng. Sao Bắc đẩu tiến ngang trời. Nhạc tiên đang giục giã ta. Thôi, chào!”.

     Mồ hôi nhớp nháp đẫm trán vị chúa thượng đang ngủ. Ngài muốn kêu lên. Nhưng không kêu được. Lưỡi ngài líu lại vì sợ.

(Trích Lời than vãn của bà Trưng Trắc, Hồ Chí Minh toàn tập, tập 4, NXB Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011)

Chú thích: Ngày 24/6/1922, tờ L’ Humanité (Nhân Đạo) đăng bài “Lời than vãn của Bà Trưng Trắc” của Nguyễn Ái Quốc là một truyện ngắn hư cấu giấc mơ của vua Khải Định (lúc này đang “xa giá” đến Pháp) và mượn lời của vị nữ anh hùng dân tộc chống ngoại xâm, tác giả lên án nặng nề chế độ phong kiến Nam triều và chính vua Khải Định đã để mất nước, ươn hèn cam tâm làm tay sai cho ngoại bang.

[1] Thiên tử: con trời

[2] Hamlet: nhân vật chính trong vở kịch cùng tên của văn hào Anh Shakespear. Trong đoạn đầu của vở kịch Hamlet, hoàng tử nước Đan Mạch tiếp xúc với bóng ma vua cha hiện về đòi được con báo thù.

[3] Vị chủ hoàng cung: Vua Khải Định

[4] Hai Bà Trưng khởi nghĩa năm 40

Dàn ý chi tiết

Giới thiệu tác giả, tác phẩm, vấn đề nghị luận.

Trong sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Ái Quốc, Lời than vãn của bà Trưng Trắc là một văn bản giàu giá trị nghệ thuật và tư tưởng, cho thấy tài năng đặc biệt của tác giả trong việc kết hợp chính luận với hình thức truyện ngắn hư cấu. Bằng cách dựng nên một giấc mơ kì ảo của vua Khải Định, nhà văn đã để lịch sử bước ra đối thoại với hiện tại, để linh hồn người nữ anh hùng dân tộc trực tiếp chất vấn kẻ đang nhân danh “thiên tử”. Không gian mộng mị ấy trở thành tấm gương soi rõ bộ mặt đớn hèn của Nam triều và phơi bày bi kịch mất nước của dân tộc trong buổi giao thời đầy nhục nhã.

Phân tích đặc sắc nghệ thuật của truyện ngắn:

– Tình huống truyện độc đáo kịch tính: sử dụng yếu tố kì ảo, gắn liền với giấc mơ bà Trưng đối thoại với vua Khải Định => lột trần bản chất và tội ác của hắn.

– Đối thoại của hai nhân vật bộc lộ tính cách thật của hai nhân vật đối lập.

– Ngôi kể thứ 3, điểm nhìn toàn tri.

– Lối viết truyện sáng tạo, hấp dẫn.

– Sử dụng những chi tiết đắt giá

– Ngôn ngữ chính xác, ngắn gọn….

Giá trị nội dung:

Qua lời kết tội đanh thép, tác giả bộc lộ:

+ Thái độ căm phẫn trước bản chất đớn hèn và tội ác của vua Khải Định.

+ Vạch trần tội xâm lăng của thực dân Pháp.

+ Thể hiện nỗi đau trước tình cảnh nước nhà.

Tình yêu nước sâu sắc.

Khép lại truyện ngắn, dư âm còn đọng lại không phải là nỗi sợ hãi của vị vua trong cơn mộng dữ, mà là tiếng nói nghiêm khắc của lịch sử vọng về hiện tại. Bằng nghệ thuật xây dựng tình huống giàu kịch tính, đối thoại sắc lạnh và giọng văn châm biếm thấm sâu, Nguyễn Ái Quốc đã biến Lời than vãn của bà Trưng Trắc thành một bản cáo trạng đanh thép đối với vua Khải Định và chế độ phong kiến tay sai. Từ đó, tác phẩm không chỉ thể hiện nỗi đau xót trước cảnh nước mất, mà còn khẳng định khí phách bất khuất của truyền thống dân tộc, như một lời nhắc nhở nghiêm trang: lịch sử không bao giờ im lặng trước sự phản bội.