Viết đoạn văn làm rõ vẻ đẹp tâm hồn của Bác được thể hiện trong bài thơ Trung thu Trích Nhật kí trong tù

Đề bài: Viết đoạn văn làm rõ vẻ đẹp tâm hồn của Bác được thể hiện trong bài thơ Trung thu Trích Nhật kí trong tù

TRUNG THU

Phiên âm

Trung thu thu nguyệt viên như kính,
Chiếu diệu nhân gian bạch tự ngân.
Gia lý đoàn viên ngật thu tiết,
Bất vong ngục lý ngật sầu nhân.
Ngục trung nhân dã thưởng trung thu,
Thu nguyệt thu phong đới điểm sầu.
Bất đắc tự do thưởng thu nguyệt,
Tâm tuỳ thu nguyệt cộng du du!

Dịch nghĩa

Trăng trung thu tròn như gương,
Chiếu rọi cõi đời, ánh trăng trắng như bạc;
Nhà ai sum họp ăn tết trung thu,
Chẳng quên người trong ngục nuốt sầu.
Người trong ngục cũng thưởng thức trung thu,
Trăng thu, gió thu đều vương sầu;
Không được tự do ngắm trăng thu,
Lòng theo cùng trăng thu vời vợi.

Dịch thơ

Trung thu vành vạnh mảnh gương thu,
Sáng khắp nhân gian bạc một màu;
Sum họp nhà ai ăn tết đó,
Chẳng quên trong ngục kẻ ăn sầu.
Trung thu ta cũng tết trong tù,
Trăng gió đêm thu gợn vẻ sầu;
Chẳng được tự do mà thưởng nguyệt,
Lòng theo vời vợi mảnh trăng thu.

(Trích Nhật kí trong tù, Hồ Chí Minh, NXB Văn học, 2021, tr.31)

– Nhật ký trong tù – Ngục trung nhật ký – là tập thơ chữ Hán gồm 134 bài theo thể Đường luật do Hồ Chí Minh sáng tác trong thời gian bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam ở Quảng Tây, Trung Quốc, từ ngày 29 tháng 8 năm 1942 đến ngày 10 tháng 9 năm 1943. Ngoài ra, phần cuối văn bản là bút ký đọc sách và bút ký đọc báo ghi chép tóm tắt những thông tin quan trọng về chính trị, quân sự, văn hóa quốc tế và Việt Nam đương thời.

– “Trung thu” được xem là hai bài thơ, đánh số thứ tự 22,23 trên tổng số 134 bài

Dàn ý chi tiết

I. Giới thiệu vấn đề

• Giới thiệu tác giả Hồ Chí Minh và tập thơ Nhật kí trong tù.
• Dẫn vào bài thơ Trung thu – tác phẩm tiêu biểu thể hiện vẻ đẹp tâm hồn của Bác trong hoàn cảnh tù đày.
• Nêu vấn đề nghị luận: vẻ đẹp tâm hồn Hồ Chí Minh được bộc lộ qua tình yêu thiên nhiên, lòng yêu nước, khát vọng tự do và ý chí vượt lên nghịch cảnh.

Trong Nhật kí trong tù, Hồ Chí Minh không chỉ ghi lại hiện thực khắc nghiệt của những ngày bị giam cầm mà còn để lộ ánh sáng của một tâm hồn lớn, vượt lên hoàn cảnh bằng chiều sâu tinh thần hiếm có. Bài thơ Trung thu là một minh chứng tiêu biểu. Giữa chốn lao tù tăm tối, nơi con người bị tước đoạt tự do cả thể xác lẫn đời sống tinh thần, Bác vẫn hướng ánh nhìn ra ngoài song sắt để đón lấy vầng trăng tròn của đất trời. Trăng trung thu trong bài thơ không chỉ là một hình ảnh thiên nhiên, mà còn là nơi hội tụ vẻ đẹp tâm hồn của người chiến sĩ cách mạng: yêu nước tha thiết, rung cảm tinh tế trước cái đẹp và luôn đau đáu khát vọng tự do cho mình, cho dân tộc.

II. Làm rõ vẻ đẹp tâm hồn của Bác

Tình yêu quê hương, đất nước, con người

• Dù bị giam cầm nơi đất khách, Bác vẫn hướng lòng về cuộc sống nhân gian.
• Hình ảnh “Gia lý đoàn viên ngật thu tiết” cho thấy sự cảm thông sâu sắc với niềm vui sum họp của mọi nhà.
• Không quên “ngục lý ngật sầu nhân”, Bác nghĩ đến những con người cùng cảnh ngộ, thể hiện tấm lòng nhân ái, giàu tình người.

Tâm hồn tinh tế, nhạy cảm, yêu thiên nhiên

• Trăng trung thu hiện lên tròn đầy, trong sáng, mang vẻ đẹp thuần khiết.
• Dù hoàn cảnh ngục tù khắc nghiệt, Bác vẫn mở lòng đón nhận vẻ đẹp của trăng, của gió thu.
• Tình yêu thiên nhiên trở thành chỗ dựa tinh thần, giúp Bác giữ vững sự thanh thản trong tâm hồn.

Khát vọng tự do và ý chí, nghị lực phi thường

• Thực tại tù đày khiến con người “bất đắc tự do”, nhưng tinh thần Bác không bị giam cầm.
• Câu thơ “Tâm tuỳ thu nguyệt cộng du du” cho thấy khát vọng tự do mãnh liệt, tinh thần vượt thoát khỏi song sắt ngục tù.
• Thiên nhiên trong thơ Bác luôn vận động, tràn đầy sức sống, phản chiếu niềm tin bền bỉ vào tương lai.

III. Đánh giá, khái quát

• Vẻ đẹp tâm hồn Hồ Chí Minh là sự hòa quyện giữa tâm hồn thi sĩ và bản lĩnh người chiến sĩ cách mạng.
• Bài thơ không chỉ cho thấy sức mạnh tinh thần phi thường của Bác, mà còn lan tỏa giá trị nhân văn sâu sắc.