Phân tích vẻ đẹp của nhân vật người mẹ trong văn bản Gọi con – Bảo Ninh

Đề bài: Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) Phân tích vẻ đẹp của nhân vật người mẹ trong văn bản Gọi con – Bảo Ninh

Đọc văn bản sau:

(Lược một đoạn: Khi đất nước có chiến tranh thì anh trai, chị gái và Tân đều lên đường đi du học nước ngoài. Chỉ có Nghĩa, cậu em út, xung phong đi bộ đội mặc cho người cha ngăn cản. Từ khi Nghĩa lên đường bà mẹ thường xuyên viết thư đến địa chị một hòm thư để gửi cho Nghĩa tuy nhiên thư viết đi bao nhiêu lại bị trả về nguyên vẹn bấy nhiêu. Mãi sau này khi người mẹ mất, Tân mang chiếc rương cũ về mở ra mới biết trong đó là những kỉ vật một thời, đặc biệt là những bức thư chưa bao giờ được mở mà người mẹ viết gửi cho Nghĩa – người con đi chiến đấu đã mãi mãi không trở về.)

Sang Tiệp tròn một năm, Tân được thư của mẹ báo tin Nghĩa vào bộ đội. Nhận giấy gọi vào Bách khoa trước giấy gọi nhập ngũ vậy mà Nghĩa nhất định không nghe theo lời bàn của cha mẹ. Cái thằng ấy tính nó như thế từ bé […]

            Tân không hiểu gói quà ấy có đến tay Nghĩa không, bởi rõ ràng tất cả những phong thư anh đang thấy đây mẹ anh đều đã gửi lên Lương Sơn khi mà đơn vị của Nghĩa đã rời đi. Tất cả đều bị gửi ngược về hoàn trả, nhưng mẹ vẫn nhẫn nại viết và nhẫn nại gửi cầu may tới cái hòm thư đã hoang phế đó. Mấy bức đầu mẹ anh viết ngắn như là viết vội để gửi đi gấp. Không viết gì nhiều, những thư ấy chỉ hối Nghĩa mau biên thư về cho cha mẹ hay số hòm thư mới với lại hiện đang ở đâu, sức khoẻ thế nào. Nhưng theo dần năm tháng chiến tranh, thư của mẹ ngày một nhiều trang hơn và ngày một buồn bã hơn. Gửi đi bao nhiêu nhận lại bấy nhiêu, những lá thư của mẹ càng về sau càng như nhật ký, như là để gửi tới chính mình. Chữ mẹ nắn nót, dễ đọc dẫu mầu mực đã phai, dòng nối dòng đều đều, miên man che giấu niềm vô vọng. Mẹ kể rằng đêm qua mẹ nhìn thấy Nghĩa nhưng chưa kịp gọi thì đã tỉnh, tỉnh dậy thì đã chẳng còn lại gì, chẳng níu giữ được gì nữa cả, trong phòng tối đen, ngoài trời còi báo động hú vang. […]

            Từ ngày Nghĩa lên đường đi Bê, cha mỗi năm mỗi yếu, sức lực lặng lẽ hao mòn. Rồi vốn chỉ là một cái u nhỏ mà phát thành ung độc sưng lớn sau lưng. Bệnh viện thiếu thuốc thiếu giường, mẹ đưa cha về chữa tại gia. Mà với cảnh ngộ đau ốm cơ cực thế thì chẳng cần sơ tán về vùng quê làm gì, đành liều, hai vợ chồng già bên nhau bất chấp máy bay Mỹ. Bom nổ, nhà cửa  rung chuyển, vôi trần rụng lả tả. Đường điện thành phố bị phá hỏng liên miên nhiều ngày, ban đêm tối đen, nóng nực, ngột thở. Mẹ thức quạt cho cha. Bị sự đau đớn hành hạ, cha rộc rạc tiều tụy, thuốc uống vào nôn ra hết. Nhưng đến tuần cuối cùng thì chừng như đỡ đau, gượng lên ăn được chút cơm và có thể ngồi dậy. Song suốt mấy ngày liền ông không ngủ. Ông nói muốn được thức trắng cho tới giờ nhắm mắt. Đêm xuống, mẹ pha cho cha một ấm trà rồi đỡ ông ra ngồi ở bên bàn kề cửa sổ. .dự án tết hạnh phúc.  Trong bóng đêm của thành phố chiến tranh, cha chờ đón cái chết theo cái cách như vậy. Cha mất lúc rạng mai. Ông ngả người vào lưng ghế, nhè nhẹ nắm lấy tay mẹ và thì thầm gọi con, Nghĩa.

            Tất cả những điều ấy chưa từng bao giờ mẹ viết trong thư gửi ra nước ngoài cho Tân và anh chị của anh. Sau này cũng không bao giờ kể ra lời. Vậy mà bây giờ nhận lấy chiếc rương này thì câu chuyện dài triền miên đêm này qua đêm khác, năm này qua năm khác mẹ đã kể với người con út, Tân lại phải đón lấy. “Khổ thân các con sinh ra gặp thời loạn lạc …”, lá thư ấy mẹ viết vào ngày cuối tháng Chạp năm 72. Đất trời bùng cháy, thành phố đổ vỡ, nhưng mẹ không rời Hà Nội. Hơi bom phá toang cửa kính, mẹ vẫn đêm đêm yên lặng ngồi chỗ ngày trước cha vẫn thường ngồi, và vẫn như hồi cha còn sống, mẹ pha một ấm trà để lên khay trên bàn giữa hai cái tách hạt mít… Trước kia, đối với mẹ, sinh con trai con gái đều quý. Nhưng bây giờ nhìn cảnh bom đạn mù trời, mẹ nghĩ giá hồi đó con sinh ra được mang phận con gái thì hơn. Thời loạn thân gái cũng chẳng sướng gì, nhưng dù sao nếu phận gái thì chắc không đến nỗi bây giờ con biệt âm vô tín. Mẹ biết chắc con còn sống, nhưng giờ đây con ở phương nào vậy con? Sao con lại có thể im lặng lâu như thế hở con? Không một bức thư, không một tin tức nhắn nhe nào cho mẹ, sao thế hở con, Nghĩa ơi? “.

            Nghĩa ơi. Tiếng gọi ấy là lời cuối của lá thư cuối cùng mẹ của Tân viết gửi người con trai út. Không còn lá thư nào viết vào những ngày tháng sau đó nữa. Có lẽ vì sau đó là năm 73, hòa bình. Anh chị em Tân lần lượt đỗ đạt trở về.

            Có những người con sáng giá như anh chị em Tân, mẹ là một bà mẹ hạnh phúc hơn bao bà mẹ khác. Nào ngờ mẹ không hề biết thế là hạnh phúc. Gương mặt mẹ suốt bao năm trời đến tận khi nhắm mắt xuôi tay luôn lẳng lặng một vẻ chờ đợi âm thầm, rụt rè và vô vọng. May thay, cũng giống như những bức thư mãi mãi ở yên dưới đáy rương bên đầu giường mẹ, nỗi đau lòng của mẹ không bao giờ thốt nên lời, người ta không biết tới. Nông nỗi thương tâm bất động của một người già có cái đáng quý là không làm ai phải để ý, bởi để ý tới thì không khỏi đau thắt trong lòng và không sao mà có thể bình tâm để yên ổn sống một cách dễ chịu cho nổi.

(Trích Gọi con, Bảo Ninh, nhandan.vn, ngày 19/8/2005)

Chú thích: Nhà văn Bảo Ninh tên thật là Hoàng Ấu Phương, sinh năm 1952, tại Diễn Châu, tỉnh Nghệ An. Quê ông ở Xã Bảo Ninh, huyện Quảng Ninh (nay thuộc thành phố Đồng Hới), tỉnh Quảng Bình. Bảo Ninh được biết tới với những tác phẩm viết về đề tài chiến tranh và thời hậu chiến.

Dàn ý chi tiết

1. Mở bài

• Giới thiệu nhà văn Bảo Ninh – cây bút viết về chiến tranh bằng cái nhìn nhân bản, lặng lẽ mà ám ảnh.
• Giới thiệu văn bản Gọi con – câu chuyện thấm đẫm nỗi đau hậu chiến, được kể qua số phận một người mẹ.
• Nêu vấn đề: vẻ đẹp tâm hồn sâu lắng, bền bỉ của người mẹ Việt Nam trong chiến tranh.

Chiến tranh đi qua, những vết thương để lại không chỉ nằm trên thân thể con người mà còn hằn sâu trong tâm hồn những người ở lại. Trong dòng văn xuôi viết về hậu chiến, Gọi con của Bảo Ninh là một câu chuyện lặng lẽ mà đau đớn. Không có tiếng súng, không có chiến công, tác phẩm chỉ xoáy sâu vào nỗi chờ đợi triền miên của một người mẹ mất con. Qua hình tượng người mẹ ấy, Bảo Ninh đã khắc họa một vẻ đẹp tâm hồn bền bỉ, thầm lặng mà vô cùng cao quý.

2. Thân bài

a. Tình yêu thương con vô bờ bến

• Khi Nghĩa lên đường nhập ngũ, người mẹ sống trong lo lắng và chờ đợi triền miên.
• Viết thư cho con không ngừng nghỉ:
  • Thư bị trả về hết lần này đến lần khác nhưng mẹ vẫn kiên nhẫn viết và gửi.
  • Viết thư như một cách giữ con ở lại trong đời sống tinh thần của mình.
• Những lá thư dần biến thành nhật ký:
  • Chữ viết nắn nót, đều đặn, miên man.
  • Che giấu nỗi tuyệt vọng, níu giữ hi vọng mong manh.
• Trong giấc mơ cũng thấy con, tỉnh dậy chỉ còn bóng tối và tiếng còi báo động.
  → Tình mẫu tử sâu nặng, ám ảnh, dai dẳng đến đau đớn.

b. Đức hi sinh thầm lặng, nhẫn nại

• Gánh chịu chiến tranh, bệnh tật, cái chết của chồng nhưng không than thở.
• Chăm sóc chồng trong những ngày cuối đời giữa bom đạn, thiếu thốn, hiểm nguy.
• Giữ kín mọi nỗi đau, không kể cho các con đi xa.
• Ngay cả khi hạnh phúc có đủ con cái thành đạt, người mẹ vẫn không nhận ra mình là người hạnh phúc.
  → Hi sinh đến quên mình, sống vì con cho đến tận cùng.

c. Nỗi đau câm lặng và vẻ đẹp bi tráng

• Tiếng gọi “Nghĩa ơi” trong lá thư cuối là tiếng gọi khắc khoải, tuyệt vọng.
• Người mẹ sống trong chờ đợi âm thầm cho đến khi nhắm mắt.
• Nỗi đau không thốt thành lời nhưng dai dẳng, bền bỉ, thấm sâu.
  → Vẻ đẹp của người mẹ không ồn ào, không bi lụy, mà lặng lẽ đến nhói lòng.

d. Nghệ thuật thể hiện nhân vật

• Nhân vật được khắc họa qua hành động, thư từ, dòng ý nghĩ.
• Ngôn ngữ giàu hình ảnh, cảm xúc, mang chất tự sự trầm lắng.
• Chi tiết chiếc rương thư tạo sức ám ảnh mạnh mẽ.

e. Đánh giá

• Người mẹ là hình ảnh tiêu biểu cho người phụ nữ Việt Nam trong chiến tranh: yêu con, hi sinh, nhẫn nhịn.
• Vẻ đẹp tâm hồn ấy làm nên chiều sâu nhân văn của tác phẩm.

3. Kết bài

• Khẳng định giá trị hình tượng người mẹ trong Gọi con.
• Nêu ý nghĩa nhân văn sâu sắc của tác phẩm.
• Gợi suy ngẫm về chiến tranh và những hi sinh thầm lặng phía sau hòa bình.

Người mẹ trong Gọi con không khóc thành tiếng, không kể lể nỗi đau của mình, nhưng chính sự im lặng ấy lại khiến người đọc nhói lòng. Tình yêu thương, sự hi sinh và nỗi chờ đợi âm thầm đã làm nên vẻ đẹp sâu thẳm của nhân vật. Qua hình tượng người mẹ, Bảo Ninh không chỉ viết về một số phận cá nhân mà còn gửi gắm nỗi đau chung của biết bao bà mẹ Việt Nam trong chiến tranh. Đó là thứ vẻ đẹp lặng lẽ, không phô bày, nhưng càng đọc càng thấm, càng nghĩ càng đau.