Phân tích bài thơ Tự trào của tác giả Nguyễn Khuyến

Đề bài: Viết bài văn Phân tích bài thơ Tự trào của tác giả Nguyễn Khuyến

Dàn ý chi tiết

Mở bài

– Giới thiệu khái quát, ngắn gọn về tác giả và bài thơ; nêu ý kiến chung về bài thơ.

Trong lịch sử văn học trung đại Việt Nam, Nguyễn Khuyến là một trường hợp đặc biệt: một nhà nho tài năng, đỗ đạt cao, nhưng lại lựa chọn lui về quê sống đời ẩn dật khi thời cuộc đổi thay. Thơ ông không chỉ là tiếng nói của tình yêu quê hương, mà còn là nơi lắng đọng những suy tư sâu sắc về nhân cách, danh phận và trách nhiệm của kẻ sĩ. Bài thơ Tự trào tiêu biểu cho tiếng cười rất riêng của Nguyễn Khuyến – một tiếng cười tự giễu mà không hạ thấp, mỉa mai mà không cay độc. Qua việc “cười mình”, nhà thơ đã bộc lộ rõ bi kịch tinh thần của một trí thức bất lực trước thời thế, đồng thời khẳng định phẩm giá cao đẹp của một con người không chịu đánh đổi nhân cách để giữ lấy danh lợi.

Thân bài

– Giới thiệu ngắn gọn về bài thơ (thể thơ, chủ đề, đề tài, cảm xúc chung của bài thơ)

– Phân tích được nội dung cơ bản của bài thơ (đặc nội dung trào phúng trong thơ; tâm trạng của nhà thơ), khái quát chủ đề của bài thơ.

– Phân tích được một số nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật (một số yếu tố thi luật của thể thơ thất ngôn bát cú hoặc tứ tuyệt Đường luật; nghệ thuật thơ trào phúng; nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ (từ ngữ, biện pháp tu từ,…)

Kết bài

– Khẳng định được vị trí, ý nghĩa của bài thơ.

Tự trào không đơn thuần là một bài thơ trào phúng nhằm gây cười, mà là tiếng cười đã được chưng cất từ trải nghiệm sống, từ nỗi đau thầm lặng của một con người hiểu rất rõ giới hạn của bản thân và thời đại mình đang sống. Cười mình, Nguyễn Khuyến thực chất đang tự bảo vệ nhân cách, tự khẳng định lập trường sống trong sạch giữa xã hội đầy biến động. Bài thơ vì thế mang giá trị vượt lên trên khuôn khổ cá nhân, trở thành lời tự vấn sâu sắc của tầng lớp trí thức phong kiến trước bước ngoặt lịch sử. Với Tự trào, Nguyễn Khuyến không chỉ để lại một áng thơ đặc sắc về nghệ thuật trào phúng, mà còn gửi lại cho hậu thế một bài học bền vững về lòng tự trọng, về cách giữ mình trong những hoàn cảnh nghiệt ngã nhất của đời người.