Phân tích văn bản Bây giờ bạn ở đâu? của tác giả Trần Thiên Hương

Đề bài: Hãy viết bài văn Phân tích văn bản Bây giờ bạn ở đâu? của tác giả Trần Thiên Hương

BÂY GIỜ BẠN Ở ĐÂU?

Đó là một buổi học bình thường gần cuối năm học lớp Tám.

Vừa bước chân vào lớp, tôi cảm thấy ngay một không khí khác thường bao trùm đến cả hơi thở. […]

– Nhân vật chính đã đến! – Tiếng thằng Đinh, một trong những miệng lưỡi ác nhất đám con trai.

Tôi nhét cặp vào hộp bàn, ngẩng lên chợt bắt gặp nhiều đôi mắt đang đổ dồn về phía mình. Tôi lập tức hiểu rằng “nhân vật chính” chẳng phải ai khác, cũng lập tức nghĩ xem mình có làm điều gì khiến mấy chục cặp mắt phải có cái nhìn khác thường kia.  […]…

Cô giáo vừa ra khỏi lớp, thằng Đinh lại oang oang:

– E hèm, bọn mày chú ý này, xem có hay như tiểu thuyết không nhé. Nàng có hai bím tóc xinh xinh như hai quả đào, vầng trán sao mà tinh khiết, thông minh, riêng đôi mắt thì lại buồn buồn thế nào ấy…

Mấy đứa con trai to mồm cười lên hô hố. Có vài đứa con gái cũng khúc khích cười theo.

Bấy giờ cái Thuỷ ngồi cạnh tôi mới thì thào vào vai tôi:

– Bọn nó đang đọc nhật kí của thằng Bình viết về mày đấy! Chả biết thằng Bình để quên sổ thế nào mà thằng Lượng trọ cùng nhà lại vớ được. […]

Những ngày sau đó thật khủng khiếp đối với tôi. Tin về cuốn nhật kí của thằng Bình lan nhanh như gió từ lớp tôi ra khắp trường. […]

Tôi bắt đầu thấy căm ghét thằng Bình. Nó chính là kẻ đã gây ra tai hoạ cho tôi – còn ai vào đây nữa! […]

Chuyện cuốn nhật kí của Bình rồi cũng lùi vào quên lãng, nếu không có một hôm, vào năm thứ tư của tôi ở trường đại học, Đinh đột ngột xuất hiện. Chỉ tiếc là hôm Đinh đến tôi lại đi vắng. Lúc về, người ta chuyển cho tôi một gói quà nhỏ. Kẹp bên ngoài gói quà là lá thư ngắn Đinh gửi lại: “Tâm! Tìm mãi mới thấy Tâm. Mình vừa ra Bắc được ít tháng nay. Mình đã gặp Bình ở trong ấy và đã hứa chuyển tận tay Tâm “món quà” của Bình. Hãy coi đây là việc làm chuộc cái lỗi ngày xưa của mình với hai bạn. Bình nhắn “Một lần nữa xin lỗi Tâm!” đấy. Hẹn gặp lại”.

Tôi đã quên chuyện cũ từ lâu, giờ cầm cuốn sổ bìa nâu sậm, nỗi ám ảnh kinh hoàng xưa chợt trở về. Lại nhớ lần chuyện trò duy nhất giữa tôi và Bình hồi đó. […]

– Mình xin lỗi Tâm! Nhưng mình thề là trong cuốn sổ ấy không hề có một điều gì xúc phạm Tâm. Nếu Tâm muốn, mình sẽ đưa Tâm xem…

Tôi, với nỗi uất ức dồn nén bao nhiêu ngày, bởi bao nhiêu người (mà mãi sau này tôi mới hiểu không hề có Bình trong số họ) bỗng hét lên:

– Đi đi, tớ không muốn nghe nữa! Không bao giờ tớ thèm đọc cuốn sổ của cậu đâu mà đưa!

Hè năm đó, gia đình Bình chuyển đi nơi khác. Tôi thật nhẹ cả người khi được bọn bạn thông báo tin ấy, hôm khai giảng năm học mới.

Thời buổi chiến tranh. Mỗi đứa mỗi nơi, ngay cả bạn bè cùng học với tôi đến hết cấp ba giờ nhiều đứa không liên lạc được gì với nhau huống chi Bình. […]

Chữ Bình cứng cáp và phóng khoáng, rất dễ đọc. Đầy cuốn sổ là những trang nhật kí của một cậu học trò đang lớn, được giáo dục cẩn thận, quan tâm đến nhiều vấn đề ở xung quanh, giàu tình thương và trách nhiệm. Dành cho cô bé Tâm lớp 8A dạo đó là một số trang rải rác, bắt đầu như thế này. “Hôm nay mình nhận nhiệm vụ hộ tống mẹ đi chợ Tết. Chợ tỉnh có khác, đông quá, khác hẳn cái chợ huyện ngoài quê mình. Qua dãy hàng rau, mình chợt nhìn thấy một gương mặt quen (tuy rằng chưa quen lắm, vì mình mới đi học ở trường mấy buổi). Thì ra đó là một bạn gái cùng lớp mình, ngồi cạnh cửa sổ, ngay trước bàn mình. Đúng rồi, hai bím tóc như hai quả đào, gương mặt bầu bầu hiền hậu và đôi mắt buồn buồn mà mình chú ý ngay buổi đầu đến lớp. Tên bạn ấy là Tâm thì phải. Bữa nay Tâm mặc cái áo cánh gụ vá một miếng ở vai, nhìn lạ hẳn so với khi đi học. Không hiểu vì sao, nhìn bạn ấy ngồi bán rau giữa những người bán rau tiều tụy khác, mình thấy thương Tâm quá. Chắc là nhà Tâm nghèo lắm. Mình thì quá sướng. Chỉ có cái việc nấu bữa cơm chiều mà cũng không xong…”

Trở đi trở lại các trang nhật kí của Bình là nỗi day dứt về hoàn cảnh sống của gia đình tôi (không hiểu Bình biết được bằng cách nào?). Tôi càng đọc càng bồi hồi vì tấm lòng bạn. Lũ bạn lớp tôi hồi ấy quá vô tư, hầu như không đứa nào để ý đến gánh rau tôi đi bán hằng ngày. Duy chỉ có Bình – Bình ơi!

Thế mà Bình đã hi sinh dạo mùa xuân năm 1975, không cho tôi có được một lần gặp lại và xin lỗi. Cuốn sổ của Bình sẽ theo tôi đến hết đời….

(*Trần Thiên Hương, Bây giờ bạn ở đâu? in trong Tuyển tập truyện ngắn hay Việt Nam dành cho thiếu nhi, tập 5, Trần Hoài Dương tuyển chọn, NXB Trẻ, TP. Hồ Chí Minh, tr. 69 – 76)

Chú thích:

* Nhà văn Trần Thiên Hương sinh năm 1967 tại Quảng Nam, tốt nghiệp khoa Ngữ văn trường Đại học  Sư phạm Huế năm 1989. Bài là hội viên Hội nhà văn thành phố Đà Nẵng. Bà viết nhiều tác phẩm cho thiếu nhi với lối viết đơn giản, tự nhiên; lối văn mộc mạc như thứ quà bánh tẻ, mát mà lành; như một ngụm nước mưa hay một cơn gió nam sau lưng…

Dàn ý chi tiết

Mở bài: giới thiệu ngắn gọn về tác phẩm (nhan đề, tác giả); nêu ý kiến khái quát về tác phẩm

Có những kỉ niệm của tuổi học trò tưởng đã ngủ yên theo năm tháng, nhưng chỉ cần một khoảnh khắc chạm lại, tất cả bỗng hiện lên nguyên vẹn với cả niềm vui lẫn day dứt. Bây giờ bạn ở đâu? của Trần Thiên Hương là một câu chuyện như thế. Truyện gợi lại một hiểu lầm thời thơ trẻ, bắt đầu từ những rung động trong sáng và kết thúc bằng nỗi ân hận muộn màng. Trong dòng hồi tưởng của nhân vật Tâm, hình ảnh Bình hiện lên hiền lành, chân thành, mang theo một tình bạn đẹp nhưng không kịp nói thành lời. Bằng giọng văn lặng lẽ và chân thật, tác phẩm để lại trong lòng người đọc nhiều suy ngẫm về sự thấu hiểu, lòng nhân ái và giá trị của những tình cảm giản dị giữa con người với con người.

Thân bài:

– Đoạn 1: Nêu nội dung chính và khái quát chủ đề của tác phẩm

+ Nội dung: Truyện ngắn “Bây giờ bạn ở đâu?” được kể theo ngôi thứ nhất, cô bé Tâm là người kể chuyện. Truyện nói về những cảm xúc đầu đời của tuổi học trò thật đẹp của đôi bạn Bình và Tâm. Bình, cậu học sinh nhút nhát, để ý đến cô bạn Tâm trong lớp và cậu viết những tình cảm trong trẻo của mình vào quyển nhật ký nhưng bị hiểu nhầm vì trò đùa của bạn bè. Thời gian trôi đi, quyển nhật ký ngày nào cũng đến tay Tâm nhưng Bình đã hy sinh vào xuân đại thắng 1975. Một truyện ngắn cảm động và rất nhân văn.

+ Chủ đề: câu chuyện với nhiều gam màu cảm xúc đan xen, nhưng đọng lại vẫn là bài ca đẹp về sự yêu thương và trân trọng tình bạn.

– Đoạn 2: Phân tích nét đặc sắc nghệ thuật thứ nhất (Nghệ thuật xây dựng nhân vật Tâm/Bình)

+ Bối cảnh xuất hiện, đặc điểm nhân vật (dựa trên ngoại hình, lời nói, hành động…)

+ Nghệ thuật xây dựng nhân vật: người kể chuyện ngôi thứ nhất, nhập vai vào nhân vật Tâm vừa có thể bộc lộ cảm xúc, nhận xét, đánh giá các sự việc; nhân vật được xây dựng qua nhiều yếu tố lời nói, hành động, ngoại hình….

+ Ý nghĩa hình tượng nhân vật: mỗi nhân vật, nhà văn gửi gắm thông điệp về tình yêu thương, sự tinh tế, lối sống trách nhiệm và trân trọng tình bạn…

– Đoạn 3: Phân tích nét đặc sắc nghệ thuật thứ 2  (lựa chọn tình huống/chi tiết/ngôi kể/ngôn ngữ kể chuyện….)

+ Xây dựng tình huống truyện bất ngờ, giàu ý nghĩa

+ Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật đặc sắc, tinh tế

+ Ngôn ngữ đơn giản, súc tính, dễ hiểu

Kết bài

Khẳng định lại ý nghĩa, giá trị của tác phẩm

Câu chuyện khép lại, nhưng dư âm thì còn ở lại rất lâu. Cuốn nhật kí của Bình trở thành kỉ vật của một tình cảm trong trẻo, đồng thời cũng là lời nhắc nhở về những tổn thương có thể gây ra chỉ vì sự vô tâm và nông nổi. Bây giờ bạn ở đâu? không kể một câu chuyện lớn, cũng không tạo kịch tính dữ dội, nhưng lại chạm sâu vào lòng người bằng nỗi buồn nhẹ và rất thật. Truyện khiến người đọc hiểu rằng có những điều nếu không kịp trân trọng sẽ chỉ còn lại trong ký ức, cùng một câu hỏi lặng lẽ đi theo suốt cả đời.