Phân tích chủ đề truyện ngắn Bài học tuổi thơ của tác giả Nguyễn Quang Sáng

Đề bài: Viết đoạn văn 200 chữ phân tích chủ đề truyện ngắn Bài học tuổi thơ của tác giả Nguyễn Quang Sáng

Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi.

BÀI HỌC TUỔI THƠ

Thằng con tôi 11 tuổi, học lớp sáu. Qua mùa thi chuyển cấp, nhân một buổi chiều cho con đi chơi mát, nó kể… Đang hỏi nó về chuyện thi cử, nó chợt hỏi lại tôi:

– Ba! Có bao giờ thấy có một bài văn nào điểm 0 không ba? Con số 0 cô cho bự bằng quả trứng gà. Không phải cho bên lề, mà một vòng tròn giữa trang giấy. Thiệt đó ba. Chuyện ngay trong lớp của con, chứ không phải con nghe kể đâu.

Tôi chưa kịp hỏi, nó tiếp:

– Còn thua ba nữa đó, ba. Ít nhất ba cũng được nửa điểm. Còn thằng bạn của con, con số 0 bự như quả trứng.

Thằng con tôi ngửa mặt cười, có lẽ nó thấy thú vị vì thời học trò của ba nó ít nhất cũng hơn được một đứa.

[…]

Tôi hỏi con tôi:

– Bài văn cô cho khó lắm hay sao mà bạn con bị 0 điểm.

– Bài văn cô cho là “Trò hãy tả buổi làm việc ban đêm của bố”.

– Con được mấy điểm?

– Con được sáu điểm.

– Con tả ba như thế nào?

– Thì ba làm việc làm sao thì con tả vậy.

– Mấy đứa khác, bạn của con?

Thằng con tôi như chợt nhớ, nó liến thoắng:

– A! Có một thằng ba nó không hề làm việc ban đêm mà nó cũng được sáu điểm đó ba.

– Đêm ba nó làm gì?

– Nó nói, đêm ba nó toàn đi nhậu.

– Nó tả ba nó đi nhậu à?

– Dạ không phải. Ba nó làm việc ban ngày nhưng khi nó tả thì nó tả ba nó làm việc ban đêm, ba hiểu chưa?

– Còn thằng bạn bị 0 điểm, nó tả như thế nào?

– Nó không tả không viết gì hết, nó nộp giấy trắng cho cô.

– Sao vậy?

Hôm trả lại bài cho lớp, cô gọi nó lên, cô giận lắm, ba. Cô hét: “Sao trò không làm bài”. Nó cúi đầu làm thinh. Cô lại hét to hơn: “Hả?”. Nó cũng làm thinh. Tụi con ngồi dưới, đứa nào cũng run.

– Nó là học trò loại “cá biệt” à?

– Không phải đâu ba, học trò tiên tiến đó ba.

– Sao nữa? Nó trả lời cô giáo như thế nào?

Nó cứ làm thinh. Tức quá, cô mới quất cây thước xuống bàn cái chát: “Sao trò không làm bài?” Tới lúc đó nó mới nói: “Thưa cô, con không có ba”. Nghe nó nói, hai con mắt của cô con mở tròn. Cô đứng sững như trời trồng vậy ba!

Tôi bỗng nhập vai là cô giáo. Tôi thấy mình ngã qụy xuống trước đứa học trò không có ba.

Sau đó cô và cả lớp mới được biết, em mồ côi cha khi vừa mới lọt lòng mẹ. Ba em hy sinh trên chiến trường biên giới. Từ ấy, má em ở vậy, tần tảo nuôi con…

Có người hỏi em: “Sao mày không tả ba của đứa khác”. Em không đáp, cúi đầu, hai giọt nước mắt chảy dài xuống đôi má.

Chuyện của đứa học trò bị bài văn 0 điểm đã để lại trong tôi một nỗi đau. Em bị 0 điểm, nhưng với tôi, người viết văn là một bài học, bài học trung thực. Sáng tạo không đồng nghĩa với bịa đặt.

Giữa những dòng chữ bịa đặt và trang giấy trắng, tôi xin để trang giấy trắng trung thực trên bàn viết.

(Mùa thu, 1990 – Nguyễn Quang Sáng)

Bài tham khảo

Truyện ngắn “Bài học tuổi thơ” khắc họa chủ đề sâu sắc về lòng trung thực thông qua câu chuyện giản dị nhưng đầy cảm xúc của một cậu bé nộp bài văn trắng vì không có cha. Chủ đề của tác phẩm xoay quanh giá trị cốt lõi của trung thực trong cuộc sống và sự đối lập giữa sáng tạo và giả tạo. Qua hình ảnh cậu bé, tác giả nhấn mạnh rằng trung thực là một phẩm chất cao quý, cần được đề cao ngay cả khi điều đó khiến con người đối diện với sự mất mát hay khó khăn. Câu chuyện đồng thời thể hiện ý nghĩa giáo dục sâu sắc: trung thực không chỉ là giá trị đạo đức mà còn là nền tảng để xây dựng nhân cách và lòng tự trọng. Hành động của cậu bé khi chọn trang giấy trắng thay vì bịa đặt để viết bài là minh chứng rõ ràng cho sự dũng cảm, lòng tự trọng và ý thức tôn trọng sự thật. Ngoài ra, truyện còn mở ra góc nhìn nhân văn, đầy cảm thông về những khó khăn của các em học sinh có hoàn cảnh đặc biệt. Thông điệp “Sáng tạo không đồng nghĩa với bịa đặt” không chỉ dừng lại ở bài văn mà còn là lời nhắn gửi cho mọi người: hãy sống chân thật, dù phải đối mặt với thử thách hay thiệt thòi. Như vậy, “Bài học tuổi thơ” không chỉ là câu chuyện về một bài học trung thực mà còn là bức thông điệp mạnh mẽ về giá trị của sự thật trong cuộc sống, đồng thời khơi dậy lòng bao dung và thấu hiểu giữa con người.