Phân tích một số nét đặc sắc trong hình thức nghệ thuật của bài thơ Hoa cỏ may (Xuân Quỳnh)

và kiến thức cần nắm vững

– Kiến thức về hình thức nghệ thuật của một tác phẩm thơ:

+ Thể thơ

+ Nhịp thơ

+ Vần thơ

+ Thanh điệu

+ Ngôn ngữ và biện pháp tu từ

+ Không gian và thời gian nghệ thuật

– Bài thơ đã có những đặc sắc nào về hình thức nghệ thuật? Đâu là yếu tố nghệ thuật đặc sắc nhất và gây ấn tượng mạnh đến người đọc?

– Tác dụng của việc sử dụng những yếu tố hình thức nghệ thuật đó như thế nào?

– Các yếu tố hình thức nghệ thuật đó có ý nghĩa gì trong việc thể hiện tư tưởng, chủ đề, cảm hứng chủ đạo trong đoạn thơ, bài thơ?

Xuân Quỳnh

Cát vắng, sông đầy, cây ngẩn ngơ,

Không gian xao xuyến chuyển sang mùa.

Tên mình ai gọi sau vòm lá,

Lối cũ em về nay đã thu.

Mây trắng bay đi cùng với gió,

Lòng như trời biếc lúc nguyên sơ.

Đắng cay gửi lại bao mùa cũ,

Thơ viết đôi dòng theo gió xa.

Khắp nẻo dâng đầy hoa cỏ may

Áo em sơ ý cỏ găm đầy

Lời yêu mỏng mảnh như màu khói,

Ai biết lòng anh có đổi thay?

– Nhịp thơ: linh hoạt: 2/2/3 – 4/3

– Vần thơ: Được gieo vần cách, vần chân “ngơ”- “sơ”; “lá” – “xa”; “thu” – “cũ”; “may” – “thay”.

– Thanh điệu: chủ yếu là thanh bằng tạo giọng thơ nhẹ nhàng, tha thiết.

– Ngôn ngữ: giàu hình ảnh, giàu giá trị biểu cảm. Sử dụng nhiều tính từ, từ láy: “ngẩn ngơ, xao xuyến, mỏng mảnh”; đại từ phiếm chỉ “ai”

– Biện pháp nghệ thuật: liệt kê; đối; so sánh “Lòng như trời biếc …”, “Lời yêu mỏng manh như màu khói”; câu hỏi tu từ: Ai biết lòng anh có đổi thay?

­– Hình ảnh: có hình ảnh thiên nhiên, hình ảnh con người “em”, “anh”…

– Không gian, thời gian: Không gian quen thuộc với dòng sông, bãi cát, …Thời gian: giao mùa, chuyển từ hè sang thu.

=> Tác dụng của các yếu tố hình thức nghệ thuật: bộc lộ tâm trạng, mạch cảm xúc của nhân vật trữ tình, tư tưởng, chủ đề, cảm hứng chủ đạo, tài năng và tâm hồn thơ ca của nhà thơ.

– Bước 1. Nêu cụ thể, rõ ràng cá yếu tố hình thức nghệ thuật đặc sắc để lại ấn tượng trong bạn đọc.

Ngôn ngữ: giàu hình ảnh, giàu giá trị biểu cảm. Sử dụng nhiều tính từ, từ láy: “ngẩn ngơ, xao xuyến, mỏng mảnh”; đại từ phiếm chỉ “ai”

Biện pháp nghệ thuật: liệt kê; đối; so sánh “Lòng như trời biếc …”, “Lời yêu mỏng manh như màu khói”; câu hỏi tu từ: Ai biết lòng anh có đổi thay?