Phân tích chủ đề và những nét đặc sắc về nghệ thuật trong bài thơ Cây dừa – Trần Đăng Khoa

Đề bài: Phân tích chủ đề và những nét đặc sắc về nghệ thuật trong bài thơ Cây dừa – Trần Đăng Khoa

CÂY DỪA – Trần Đăng Khoa-

Cây dừa xanh tỏa nhiều tàu

Dang tay đón gió, gật đầu gọi trăng.

Thân dừa bạc phếch tháng năm,

Quả dừa- đàn lợn con nằm trên cao.

Đêm hè hoa nở cùng sao,

Tàu dừa- chiếc lược chải vào mây xanh.

Ai mang nước ngọt, nước lành

Ai đeo bao hũ rượu quanh cổ dừa.

Tiếng dừa làm dịu nắng trưa,

Gọi đàn gió đến cùng dừa múa reo.

Trời trong đầy tiếng rì rào,

Đàn cò đánh nhịp bay vào bay ra…

Đứng canh trời đất bao la,

Mà dừa đủng đỉnh như là đứng chơi.

(Trích: Góc sân và khoảng trời)

*Chú thích:

– Trần Đăng Khoa (sinh ngày 26 tháng 4 năm 1958), quê làng Điền Trì, xã Quốc Tuấn, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương, trong một gia đình nông dân. Ông làm thơ từ rất sớm và được biết đến như là “thần đồng của thơ ca Việt Nam”. Thế giới thơ của ông bắt nguồn từ những cảnh vật, những nếp sinh hoạt quen thuộc của nông thôn vùng đồng bằng Bắc Bộ. Những dòng thơ của ông, đặc biệt là những dòng thơ viết về thiên nhiên, người đọc cảm nhận sự tươi mát, hồn nhiên, ấm áp tình người, tình yêu quê hương, đất nước và lòng tự hào dân tộc.

– Bài thơ “Cây dừa” được in trong tập “Góc sân và khoảng trời”, đây là tập thơ đầu tay của ông, được viết khi ông là cậu bé gần 10 tuổi, gồm những bài thơ viết về quê hương, đất nước, về thế giới tuổi thơ của ông trong những năm chiến tranh gian khổ mà hào hùng của dân tộc.

Dàn ý chi tiết

Mở bài.

– Giới thiệu Trần Đăng Khoa và bài thơ “Cây dừa”

– Khái quát  vấn đề nghị luận: nội dung và đặc sắc nghệ thuật của bài thơ.

Thân bài.

2.1.  Luận điểm 1: Giới thiệu cảm hứng chủ đạo, chủ đề và giá trị của chủ đề bài thơ.

– Cảm hứng chủ đạo của bài thơ: là tình yêu, niềm tự hào về vẻ đẹp của làng quê Việt Nam.

– Chủ đề: Hình ảnh cây dừa hiện ra một cách chân thực, sinh động với những bộ phận vốn có của nó, từ đó bộc lộ một bức tranh quê với nhiều liên tưởng độc đáo,thú vị.

– Bằng những hình ảnh ẩn dụ độc đáo tác giả đã làm nổi bật phẩm chất của con người Việt Nam, khơi gợi trong lòng người đọc tình yêu thiên nhiên, quê hương đất nước tha thiết, giúp chúng ta nhận ra rằng quê hương không phải là những diều to lớn, kì vĩ mà là những điều nhỏ bé gần gũi, là nơi nuôi dương tâm hồn của mỗi con người.

2.2.Luận điểm 2: Những đặc sắc về nghệ thuật.

– Chủ thể trữ tình và dạng thức xuất hiện: Chủ thể trữ tình trong bài thơ chính là tác giả với cái nhìn, cảm xúc ngây thơ, trong sáng, lối suy ngĩ đơn giản , hồn nhiên của một đứa trẻ. Như vậy chủ thể trữ tình không xuất hiện trực tiếp trong bài thơ với cách xưng hô thường gặp như “tôi, ta” hay “anh, em” mà xuất hiện dưới dạng ẩn. Chính điều này mang đến cho bài thơ vẻ đẹp vừa chân thật, vừa gần gũi, vừa mới lạ, độc đáo.

– Cách xây dựng hình ảnh, cách sắp xếp từ ngữ, biện pháp tu từ… góp phần làm nổi bật chủ đề của bài thơ.

+ Cây dừa trong bài thơ được miêu tả bằng những hình ảnh ngây thơ, đáng yêu và ngộ nghĩnh cùng những liên tưởng thú vị: Cây dừa- xanh tỏa nhiều tàu, hoa nở cùng sao, tàu dừa- chiếc lược chải vào ngàn sao, quả dừa- lợn con… Với những hình ảnh gợi tả sinh động nhà thơ đã đem đến cho người đọc, người nghe một bức tranh làng quên quen thuộc, gần gũi,đó là bức tranh có mây, gió, trăng, sao, gợi bao cảm xúc yêu mến. Nó còn giúp ta liển tưởng tới vẻ đẹp tâm hồn của người Việt: cần cù, chịu thươn, chịu khó, dũng cảm hiên ngang trước những khó khăn, vất vả của cuộc sống.

+ Các biện pháp tu từ độc đáo: Liệt kê, điệp ngữ, nhân hóa, so sánh…( Đặc biệt phân tích kĩ so sánh, nhân hóa)

+ Phép đăng đối “Dang tay đón gió, gật đầu gọi trăng” tao nên sự sóng đôi,nhịp nhàng cho câu thơ…

=> Ấn tượng nhất của bài thơ chính là một tác giả nhỏ tuổi đã vận dụng nhuần nhuyễn các biện pháp tu từ độc đáo để miêu tả cây dừa một cách chân thật, rõ nét những rất hồn nhiên, ngây thơ, đáng yêu…TĐK đã thổi hồn vào bức tranh quê một màu sắc mới, một phong cách mới.

– Thể thơ, cách gieo vần, ngắt nhịp:

+ Sử dụng thể thơ lục bát truyền thống, rất gần gũi, quen thuộc, được nhiều người yêu mến, dễ nhớ dễ thuộc đặc biệt với trẻ thơ.

+Cách ngắt nhịp 2/2/2 trong câu sáu và 4/4 trong câu 8 chậm rãi, nhẹ nhàng, phù hợp với cách diễn tả cảm xúc nhẹ nhàng nhưng sâu lắng của con người, đặc biệt khi viết về tình yêu thiên nhiên, đất nước.

+ Cách gieo vần tuần thủ theo cách giao vần của thể thơ lục bát chính thể, phối thanh, ngắt nhịp giản dị mà biến hóa vô cùng lình hoạt, phong phú và đa dạng, góp phần thể hiện chủ đề tư tưởng và cảm xúc chủ đạo của bài thơ

2.3. Luận điểm 3:  Tổng kết giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ.

– Bằng tình yêu thiên nhiên, sự kết hợp sử dụng các nghệ thuật đặc sắc… nhà thơ TĐK đã miêu tả chân thực hình ảnh cây dừa quê hương- hình ảnh quen thuộc của làng quê Vn. Bài thơ giúp ta cảm nhận và yêu mến thêm vẻ đẹp con người VN, của thiên nhiên, quê hương đất nước

Kết bài.

– Khẳng định chủ đề và đặc sắc NT của bài thơ.

– Tác động của bài thơ đối với bản thân và mỗi người hoặc nêu cảm nhận về tác giả, tác phẩm.